Unapređivanje demokratskih kapaciteta medijske komunikacije i kritička analiza diskursa

Abstract

Ovaj rad bavi se fenomenom medijske komunikacije iz perspektive uslova za razvijanje njenih demokratskih kapaciteta. Polazeći od temeljne važnosti koju javnost i normativni principi njenog funkcionisanja imaju za ostvarivanje demokratije, prikazani su diskurzivni model javnosti i proces socijalnog strukturiranja medijske publike u javnost, posredstvom medijske komunikacije. Istraživanje medijskog posredovanja društvene i političke stvarnosti fokusirano je na ulogu javnih diskursa u procesu konstrukcije društvenih reprezentacija i identiteta, s posebnim osvrtom na njegovu političku dimenziju. Označavanje stvarnosti posredstvom diskursa shvata se kao fenomen ključan za razumevanje medijske proizvodnje značenja, ali i kao svojevrsni fon svih strategija medijskih manipulacija. Posmatrana u tom kontekstu, kritička analiza diskursa ima veliku važnost za unapređivanje demokratskih kapaciteta medijske komunikacije zato što upravo kroz analizu jezičkih (diskurzivnih) struktura razobličava poredak moći u društvu, čineći vidljivim mehanizme kojima se taj poredak uspostavlja, manifestuje i reprodukuje. Na temelju ovih analiza rad pruža konceptualne, teorijske i metodološke osnove za kritičku analizu medijskog diskursa, koja predstavlja jedan od ključnih preduslova za ostvarivanje otvorenosti, racionalnosti i suverenosti javne sfere, kao konstitutivnih principa demokratske komunikacije.

The object of this paper is the phenomenon of media communication from the perspective of the conditions necessary to the development of its democratic capacities. Starting from the fundamental importance that the public and normative principles of its functioning have in realization of democracy, the paper shows a discursive model of the public and the processes of social structuring of the media audience into the public, whereas both take place through the media communication. The study of media mediation of social and political reality is focused on the role of public discourse in the process of construction of social representations and identities, in particular reference to its political dimension. Labeling the reality through the discourse is seen as a phenomenon that is a key to understanding the media production of meaning, but also as a kind of legacy of all media manipulation strategies. In this context, a critical discourse analysis is of great importance for promoting democratic capacities of media communication because it exposes the power in a society through analysis of linguistic (discursive) structures, making the mechanisms by which this order is restored, manifested and reproduced visible. On the grounds of these analysis, this paper provides a conceptual, theoretical and methodological basis for critical analysis of media discourse, which represents the key precondition for achieving extroversion, rationality and sovereignty of the public sphere, whereby all of them are constitutive principles of democratic communication.