Funkcionalističko objašnjenje prostor-vremena

Abstract

U savremenoj fizici, sa pojavom teorije relativiteta i kvantne mehanike, kao i u novijim teorijama kvantne gravitacije, pojavljuju se najrazličitije strukture prostor-vremena, što čini objašnjenje pojma prostor-vremena pravim izazovom. Jedno novije predloženo rešenje jeste funkcionalističko, sa geslom "prostor-vreme jeste ono što prostor-vreme radi". Ideja je da su fizičko polje ili neki objekat prostorno-vremenski zahvaljujući tome što igraju određenu ulogu u teoriji. Različiti istraživački programi koji se bave kvantnom gravitacijom rađaju nove dileme vezane za ove pojmove - pojavljuje se mogućnost da se prostor i vreme uopšte ne jave kao deo fundamentalne ontologije teorije. Funkcionalizam može da odgovori na ove izazove. Ovo objašnjenje prostor-vremena takođe može da baci novo svetlo na stare filozofske rasprave, poput one između supstantivista i relacionista ili realista i anti-realista.

In contemporary physics, from General relativity and Quantum mechanics to new research programs of Quantum gravity, we can find a vast variety of spacetime structures, which makes the interpretation of this concept a real challenge. Recently, a group of authors advanced a new interpretation of spacetime called 'spacetime functionalism', with the idea that spacetime should be defined via its functional role in the physical theory, in other words, "spacetime is what spacetime does". A material field or an object are spatiotemporal if they play a defined role in a physical theory. The approach is meant to be widely applicable, from classical mechanics to possible new theories of Quantum gravity, where spacetime might not appear at the fundamental theory level. Functionalism can be well combined with the emergent spacetime. It should also shed a new light on traditional philosophical debates between substantivists and relationists and between realists and anti-realists.