Ideologija jugoslovenstva: realno jugoslovenstvo 1904-1918

Abstract

U radu je data klasifikacija jugoslovenskih ideologija u periodu 1904-1918. Kao izvori su upotrebljene novine u časopisi koji su širili jugoslovensku ideju u Srbiji, Hrvatskoj u Bosni i Hercegovini: Srpski književni glasnik, Slovenski jug, Bosanska vila u Hrvatska njiva. U studiji se primenjuje teorija etničkog takmičenja. Autor tvrdi da je etničko svojstvo i potencijal, kao struktura dugog trajanja, glavni uslov oblikovanja različitih vrsta jugoslovenskih ideologija. Drugi uslov formulisanja različitih vrsti ideologija jugoslovenstva je opšta ideološka usmerenost: konzervativna, liberalna, socijalno ili radikalno-demokratska. Konačno, treći uslov se nalazi u stvarnom ili poželjnom nivou jugoslovenske integracije. Autor nalazi da je srpska varijanta ideologije jugoslovenstva bila umnogome različita od hrvatske. Pod istim imenom krile su se vrlo različite stvari. Srpska varijanta jugoslovenske ideologije razmatrala je jugoslovensku ideju samo kao mogućnost stvaranja nezavisne i moćne jugoslovenske države, gde Srbija treba da igra ulogu jugoslovenskog Pijemonta isto kao i ulogu pobednika u etničkom takmičenju s drugim jugoslovenskim etničkim grupama. Sa druge strane, hrvatski intelektualci i političari usmereni prema nekoj vrsti jugoslovenske integracije razmatrali su jugoslovensku ideju samo u okviru Habzburške monarhije zato što je to bio jedini uslov hrvatske pobede u etničkom takmičenju sa Srbima i Slovencima.

The paper deals with classification of Yugoslav ideologies in the period 1904-1918. Used sources are the newspapers which propagated Yugoslav idea in Serbia, Croatia and Bosnia and Herzegovina: Srpski književni glasnik, Slovenski jug, Bosanska vila i Hrvatska njiva. The author applies the theory of ethnic competition in this study. He argues that ethnicity, as the structure of long duration, is the main determinant in formulating different kinds of Yugoslav ideologies. The second condition of formulating different kinds of Yugoslav ideologies is a general ideological orientation: conservative, liberal, social or radical democratic. Finally, the third condition is the thought of real or desirable level of Yugoslav integration. The author finds out that Serbian variant of Yugoslav ideology was very different of the Croatian one. Under the same name were hidden very different issues. The Serbian variant of Yugoslav ideology considered Yugoslav idea only as a possibility of the creation of an independent and powerful Yugoslav state, where Serbia should play the role of Yugoslav Piemont as well as the role of winner in the ethnic competition with other Yugoslav ethnic groups. On the other hand, Croatian intellectuals and politicians oriented toward some kind of Yugoslav integration considered Yugoslav idea only in the frame of the Habsburg Empire because it was the only condition for Croatian victory in the ethnic competition, with Serbs and Slovens.