Postmodernizam i kraj antropologije

Abstract

Postmodernizam kao pojam obuhvata promene u kulturi, društvenim i ekonomskim odnosima i u načinu razmišljanja koje su vezane za ulazak u post-industrijsko društvo i u eru informacija. Osnovna karakteristika tog prelaska u načinu razmišljanja vezana je za prevlast znakova nad stvarnošću, odnosno nad objektima na koje mišljenje referira kao na polja istinitog iskustva. Autonomnost znakovnih sadržaja (simboličkih zajednica, društvenih i kulturnih praksi kojima je cilj konstrukcija stvarnosti, prevlast tehnologije i inženjeringa u svim sektorima života, kult želje, odnosno potrošačke kulture itd.) nameće potrebu za preispitivanje i menjanje osnovnih kategorija kojima operiše društvena misao. U antropologiji, reč je o preispitivanju ili dekonstrukciji osnovnih pojmova (čovek, evolucija, progres, priroda, kultura, tradicija, pol...) u pravcu kritike njihovog metafizičkog diskurzivnog utemeljenja i ukazivanja na političke aspekte takvog mišljenja. U radu se dovodi u pitanje teza da kritika antropocentrizma može da otvori nove i humanije povesne horizonte u društvenoj misli. Osnovna teza autorke je da je upravo 'antropocentrizam', shvaćen kao etičko i odgovorno mišljenje, bazirano na objedinjavanju praxisa, phronesisa i doxe, preduslov dekonstrukcije diskursa moći danas.

The notion of postmodernism concerns changes in culture, social and economic relationships and ways of thinking related to post-industrial society and information epoch. The main feature of the changes in the sphere of thinking concerns supremacy of signs over reality, that is, over objects which thinking refers to as a field of true experience. Autonomy of signs (symbolic communities, social and cultural practices aimed at construction of reality, domination of technology and engineering in all sectors of life, cult of desire in regard to consumer culture) makes necessary rethinking over basic categories (man, evolution, progress, nature, culture, tradition, sex), with the purpose to criticize their metaphysical discursive background and to point to political aspects of such thinking. The standpoint from which the critique of anthropocentrism opens new and more human horizons in social thought today is questioned in the article. The author argues that 'anthropocentrism', as ethical and responsible attitude, based on connection between praxis, phronesis and doxa, is actually prerequisite to deconstruction of power discourse today.