Spektrohemijska analiza četiri egipatske bronzane statuete iz poznog perioda

Abstract

Spektrohemijski su analizirani uzorci sa statuete Ozirisa (sl. 1) iz Muzeja istorije Jugoslavije, inventarski broj 82A. Uzorak la uzet je sa površine statuete, dok je uzorak 1b uzet sa istog mesta, ali na dubini od 2 mm. Dobijeni podaci su približno istovetni, što pokazuje da se u sličnim slučajevima, pri tankom sloju autohtone patine i korozije, bez izražene kalcinacije, uzimanje uzoraka eventualno može vršiti i kroz korozivni sloj bez većeg uticaja na tačnost rezultata. Statueta Ozirisa je urađena od tzv. kalajne bronze, u tehnici punog liva (težina 8,5 kg), osim stopne ploče koja je izvedena u tehnici šupljeg liva. Crnkasta ispuna, uzorak 1s, sastoji se 75 % od silicijum dioksida (SiO2), verovatno sprašenog kvarcnog peska. U produžetku nožnog dela statuete je trn, blago trapezalnog preseka, za uglavljivanje na podlogu. Uzorak 2 potiče sa statuete Neit (sl. 2), iz Gradskog muzeja u Vršcu, inventarski broj Aeg. 27, koja je urađena y punom livu od tzv. olovne bronze. Uzorak 3 je sa statuete Izide koja doji malog Horusa (sl. 3), Narodni muzej u Beogradu, inventarski broj 4/VI, dok je uzorak 4 uzet sa fragmentarnog Horusa (sl. 4), Narodni muzej u Beogradu inventarski broj 6/VI, očito prvobitno dela figuralne kompozicije kurotrofne Izide, slične prethodnoj. Oba predmeta su urađena od tzv. kalajne bronze u tehnici punog liva. Kvalitativna i kvantitativna analiza uzoraka izvršena je emisiono spektrometrijski (iduktivno spregnuta plazma) a dobijeni rezultati prikazani su u tabeli 1. Triangularni Cu-Sn-Pb dijagram (sl. 5) analiziranih uzoraka, zajedno sa uzorcima prethodno publikovane tri statuete Ozirisa (Anđelković, Pavlović and Savović 2002) pokazuje jasno grupisanje. Legura od koje je napravljena prva grupa predmeta (grupacija 1: Oziris, Izida sa Horusom i fragmentarni Horus) sadrži približno 78+7% bakra i malu količinu olova ( lt 4%), dok druga grupa predmeta (grupacija 2: Neit i tri statuete Ozirisa iz Gradskog muzeja u Vršcu) pokazuje niži sadržaj bakra (60±8%), i više olova (12-15%). Prosečan sadržaj kalaja je sličan kod obe trupe ( lt 5%). Statuete se datuju u Pozni period (664-332. godine pre naše ere).

The chemical composition of four ancient Egyptian Late Period statuettes (Osiris, Neith, Isis suckling Horus, and fragmentary infant Horus) was determined by inductively coupled plasma atomic emission spectrometry. The results of quantitative analysis demonstrate that three objects are made of a tin bronze, whereas one object is made of a lead bronze. Triangular Cu-Sn-Pb diagram of the four statuettes, along with the additional three Osiris statuettes previously analyzed, shows the grouping among the objects. Sampled core material consisted mainly of SiO2.