Razvoj i validacija šestodimenzionalnog inventara za Samoprocenu psihopatskih crta

Abstract

Cilj ovog rada bio je konstruisanje, psihometrijska procena i validacija Šestodimenzionalnog inventara za samoprocenu psihopatskih crta (6-PSHP). Pri konstrukciji pilot verzije instrumenta uzeto je u obzir više modela koji se pominju u literaturi na osnovu kojih su izdvojeni indikatori koji se odnose na afektivne, bihejvioralne i interpersonalne deficite. Pilot istraživanje instrumenta sa 100 stavki je sprovedeno na 554 ispitanika putem interneta, nakon čega je broj stavki smanjen na 50. Validaciona studija izvršena je na 307 ispitanika koji su pripadali srednjoškolskoj (232 ispitanika, 51,7% ženskog pola, M=18.5, SD=0.35) i zatvorskoj populaciji (75 ispitanika, svi muškog pola, M=45.3, SD=12.5). Finalna verzija instrumenta se sastoji od 47 stavki. Faktorskom analizom izdvojeno je 6 faktora koji mere crte psihopatije: egocentričnost (α=.80, KMO=.90, H5=.67), manipulativnost (α=.78,KMO=.90, H5=.79), agresivnost (α=.80,KMO=.92, H5=1), površinske partnerske veze (α=.74, KMO=.87, H5=1), afektivitet (α=.74, KMO=.85, H5=.67) i neustrašivost (α=.69, KMO=.81, H5=.78). Konvergentna valjanost proveravana je korelacijama sa testom za samoprocenu psihopatije SRP-III i testom makijavelizma, kao i kanoničkom korelacionom analizom sa HEXACO-60 modelom ličnosti. Većina korelacija faktora 6-PSHP i faktora SRP-III je značajna i pozitivna, kao i većina korelacija faktora 6-PSHP sa ukupnim skorom MACH-IV. Kanoničkom korelacionom analizom pokazano je da su sve facete HEXACO-60 modela dobri prediktori faktora testa 6-PSHP što je u skladu sa teorijskim pretpostavkama. Instrument poseduje dijagnostičku valjanost s obzirom da uspešno predviđa pripadnost polu (75.6% tačnosti), kao i pripadnost školskoj ili zatvorskoj populaciji (77.2% uspešnosti). Dobra prognostička valjanost validiranog instrumenta pokazana je kvazikanoničkom analizom prema kojoj su svi faktori prediktori recidiva i socioseksualnosti kod zatvorske populacije (Rho=.414, p<.001). Na srpskom govornom području još uvek nije konstruisan test za proveru konstrukta psihopatije koji bi se, osim u istraživačkoj delatnosti, koristio i u praktične svrhe. Šestodimenzionalni inventar za samoprocenu psihopatskih crta (6-PSHP) zadovoljava kriterijume valjanog testa koji bi mogao biti u upotrebi kao instrument za procenu psihopatskih crta na srpskom govornom području uz neophodnu replikaciju instrumenta i faktorske strukture na odraslim osobama.