Remarks on Funerary Practice of Late Hallstatt Srem/Syrmia Group, Northern Serbia

Abstract

Kasnohalštatski period donjeg toka srednjeg Podunavlja obeležen je kulturnom kompleksnošću. Sremska grupa jedna je od grupa iz tog šarolikog kulturnog miljea. Novija istraživanja kao i nove monografije i članci koji se odnose na davno istraživane lokalitete osvetlili su neke od aspekata pogrebne prakse ovih srednjepodunavskih zajednica iz kasnog halštata. Ovu kulturnu grupu karakterišu skeletni grobovi, od kojih ženski imaju specifične elemente nošnje i nakita, a muški delove naoružanja. Nošnju su upotpunjavali astragalni pojasi i različiti tipovi fibula, od kojih su najčešće čertoške u varijantama V i XIII. Žene su nosile ogrlice od staklenih perli različitih oblika, dok su u pojedinim grobovima pronađene zlatne i srebrne perle, kao i perle od ćilibara i korala. Zahvaljujući hronološki osetljivom pokretnom materijalu prepoznate su dve faze u razvoju sremske grupe: ranija (VI-V vek pre nove ere) okarakterisana čertoškim i fibulama sa pločastom stopom, i kasnija (kraj V-IV vek pre nove ere) sa šarnirskim fibulama tipa Čurug i fibulama sa višestrukim navojem. Porast broja istaženih lokaliteta koji pripadaju sremskoj grupi kao i slučajnih nalaza za posledicu je imao činjenicu da se pravilnosti u pogrebnoj praksi mogu preciznije definisati. U najvećem broju slučajeva u pitanju je ujednačen tretman posmrtnih ostataka – inhumacija (kremacija nije potvrđena ni u slučaju lokaliteta Donjošorsko groblje u Šapcu), i to u ispruženom položaju na leđima. Položaj ruku i šaka, ali i raspored elemenata grobnog inventara može da varira i odraz je mikro-regionalnih i finijih hronoloških razlika. Neki od tih elemenata, kao što su astragalni pojasi, potvrda su zadržavanja tradicionalnih formi u oblačenju kako tokom života, tako i u pogrebnoj praksi. Sa druge strane, neki osetljivi elementi nošnje, danas definisani kao egzotični i ponekad gotovo nevidljivi za oko posmatrača ali prepuni značenja, kao što su perle od ćilibara, stakla, korala ili plemenitih metala, činili su važan deo opreme i pojave istaknutih pojedinaca, onih koji su povezivali regije, zajednice i kulture.