Ranovizantijski kandelabr iz Viminacijuma - 100 godina kasnije

Abstract

Od svog osnivanja 1844. godine do današnjih dana, kada u ne baš svečanom ruhu slavi 160. godišnjicu svoga postojanja, Narodni muzej u Beogradu delio je sudbinu grada u kome se nalazio i naroda čije je kulturno blago čuvao. Rušen i obnavljan, darivan i pljačkan, Narodni muzej proživeo je tokom svoje duge istorije kako svetle trenutke prosperiteta i sjaja tako i mučne periode bitisanja u nevoljkim vremenima ratova, okupacija i kriza tokom kojih su uslovi rada bili daleko od odgovarajućih, zbirke rasturane a muzejski inventar desetkovan. Proučavajući, u domenu svojih interesovanja, pojedine klase arheološkog blaga koje se čuva u depoima Narodnog muzeja u Beogradu kao i odgovarajuću naučnu literaturu, bili smo u prilici da u nekoliko navrata utvrdimo kako se pojedini predmeti, često veoma interesantni, više ne mogu naći u zbirkama ove ustanove. Najveći broj ovih predmeta nestao je iz Narodnog muzeja tokom dva velika svetska rata kada je Beograd pretrpeo do tada neviđena razaranja a fond Narodnog muzeja uništavan, preseljavan i pljačkan. Pravi obim ovih nenadoknadivih gubitaka biće moguće utvrditi tek s punom modernizacijom muzejskog dokumentarnog fonda, a posebno detaljnom kompjuterskom katalogizacijom koja se upravo sprovodi. U želji da damo svoj skroman doprinos sagledavanju obima ovog izgubljenog blaga, izdvojićemo jedan interesantan ali nedovoljno poznat nalaz iz vizantijskog Viminakiona koji je otkupljen davne 1905. godine, a tokom I svetskog rata nestao iz zbirki Narodnog muzeja.

This work concerns one exceptional but unfortunately now lost object from the Collections of the National Museum in Belgrade that originated from the region of modern Kostolac one time Byzantine Viminakion (Map 1). It was published already in 1908 by M. M. Vasić at that time director of the National Museum in Belgrade and he offered in the short and concise article functional, cultural and chronological determination the credibility of which could not be denied even a century later. Considering that it is a fragment of very special and rare type of Early Byzantine lanpstand (Fig. 1) we decided to point once again to the character and importance of this long ago lost object. It is a vertical part of foldable bronze candelabrum modeled as human figure, which holding a sword stands on short pedestal.