Televizija, rituali i nadmetanja oko toga šta je 'vredno pamćenja' u Srbiji tokom devedesetih godina XX veka

Abstract

Cilj rada je da osvetli ulogu televizije (s naglaskom na državno upravljanu i kontrolisanu televiziju) i ritualnih akcija, u procesu kreiranja i distribucije političkih koraka, koje se odnose na važne društvene i političke događaje tokom devedesetih godina XX veka u Beogradu. Osnovni argument koji se u radu iznosi jeste da su gradski ulični politički protesti koje su, protiv vladajućeg režima, organizovali i sprovodili predstavnici političke opozicije i pripadnici socijalnih i studentskih pokreta, logični ishod režimske medijske politike, i da su bili blisko povezani s njom. Cilj te medijske politike bio je da se priguše i učine nevidljivim svi suprotstavljeni glasovi na javnoj sceni, ali i da se izbegava javni govor o svemu što bi moglo da naruši sliku vladajućeg režima kao tolerantnog, miroljubivog i patriotskog, na primer izveštaji o ratnim zločinima i razaranjima Vukovara, Dubrovnika i Sarajeva. Politički protesti i ritualne akcije kreirale su prostor gde se o ovim pitanjima moglo javno govoriti, i na taj način su proizvodili alternativne javne sfere. Umesto da se o medijima i ritualima razmišlja kao o razdvojenim načinima komunikacije, u radu će biti pokazano kako su, u posebnom društvenom i političkom kontekstu Srbije tokom devedesetih godina XX veka, televizija i rituali postali deo procesa uzajamnog konstituisanja i artikulacije.

The aim of the paper is to point to the role of television (mainly state owned and controlled) and ritual actions, in creating and distributing messages concerning important social and political events during the 1990s. The main argument is that the urban street political protest actions that were performed by the political and social opponents of the ruling regime, mainly in Belgrade streets and squares, were a logical outcome of the regime's media policy, and closely dependent on it. The aim of that policy was to silence the opposing voices and make them invisible, but also to avoid speaking about events that might threaten the image of the ruling regime as tolerant, peaceful and patriotic, the examples of which were information on war crimes, and devastations of Vukovar, Dubrovnik and Sarajevo. Political protests and ritual actions have created a place where these issues could safely be spoken out, thus creating an emerging public counter sphere. Instead of considering media and rituals as separated ways of communication, it will be showed how in particular social and political context in Serbia during 1990s, television and rituals have reached a point of mutual constitution and articulation.