Nade i vizije - biznis, kultura i kapacitet za zamišljanje lokalne budućnosti u jugoistočnoj Srbiji

Abstract

Knjaževac i okolina su lokalni region za koji se može reći da deli sudbinu 'globalnog juga'. Stanovnici vide ovu geografsku, demografsku, socijalnu i kulturnu oblast kao nerazvijenu, zanemarenu i zaboravljenu od strane državnih i političkih struktura smeštenih 'tamo gore', u beogradskom 'centru', koji predstavlja žižu svih zbivanja i mesto donošenja svih važnih odluka. Međutim, u poslednjih nekoliko godina primetni su izvesni pomaci u ekonomskom životu mesta i okolnih sela, koji se očituju u različitim svežim ekonomskim inicijativama, što je stvorilo mogućnost tesnije povezanosti između ekonomskih i kulturnih praksi, i ojačalo kapacitete zamišljanja lokalne budućnosti. U radu će biti predstavljen presek najznačajnijih ekonomskih inicijativa i biće ukazano na njihovu kulturalnu dimenziju. Sledeći Apaduraja, želim da pokažem da se ne može planirati niti ostvariti uspešan i održiv ekonomski razvoj, ukoliko se u njega ne uključi kreiranje podsticanje i negovanje kapaciteta zamišljanja budućnosti, koji će istovremeno, jačati ukorak sa realnim efektima razvojnih planova i uspešnih praksi. Nastojaću da pokažem kako novi ekonomski akteri, na primer novi preduzetnici iz ruralnog zaleđa Knjaževca, upotrebljavaju tradicionalne kulturne forme i resurse, poput verovanja u predviđanja i moć vidovnjaka kako bi izgradili nov osećaj sopstva i podržali svoje novopokrenute 'biznise'. Takođe ću ukazati i na druge načine prizivanja i 'vezivanja' budućnosti, kao što su 'projektno' mišljenje i organizovanje jedne NVO organizacije i 'vizionarski' kapacitet povezan sa građanskim aktivizmom.

Knjaževac and its surroundings represent a local region that shares the destiny of the 'global south'. The inhabitants perceive the region as neglected and forgotten by the state and political structures from the Belgrade 'center', claiming that Knjaževac is one of the poorest and most underdeveloped regions in Serbia. Nevertheless, in the last couple of years some fresh business and social development projects have been initiated which has opened up prospects for imagining a new future for the local community. The aim of the paper will be to present the current state of affairs in the domain of economic development in the region and to point to the cultural dimension of that process. Following Appadurai, I argue that economic development can not be accomplished without the capacity to imagine the future, and this capacity, in turn, gets stronger as development plans gain their real effects. I will try to show how new business actors use common traditional cultural forms, such as belief in the skills and the power of fortunetellers, in imagining and legitimating a sense of self. I will also point to the other ways of evocation and 'capturing' of the orientation toward future, as 'project-oriented' thinking and acting of the local NGO and 'visionary' capacity related to civic activism.