Spektrohemijska analiza i radiografsko ispitivanje metala i jezgra tri statuete Ozirisa iz Gradskog muzeja u Vršcu

Abstract

Spektrohemijski su ispitani uzorci sa tri statuete Ozirisa (sl. 1-3) iz Gradskog muzeja u Vršcu (inventarski brojevi Aeg. 24-26) kupljenih u drugoj polovini 19. veka u Egiptu. Prve dve, šuplje livene, načinjene su u tehnici tzv. izgubljenog voska i kod njih je urađena analiza kako metalnog dela (uzorak 1a, 2a) tako i silikatnog jezgra (uzorak 16, 2b) dok je treća načinjena u punom livu, te je kod nje analizovan samo metal (uzorak 3). Spektrografski je najpre određen kvalitativni sastav (tabela 1), a zatim je urađena kvantitativna spektrometrijska analiza korišćenjem plazme jednosmernog stabilizovanog luka kao ekscitacionog izvora. Dobijeni rezultati pokazuju da metalni deo statueta pored glavnih sastojaka (bakra, olova, kalaja i antimona) sadrži i znatan broj drugih elemenata (tabela 2). Relativno visok sadržaj kalcijuma se može pripisati sloju patine koji nije mogao biti izbegnut pri uzimanju uzorka. Radiografsko ispitivanje na industrijskom rendgenskom uređaju u Zavodu za zavarivanje u Beogradu, pokazuje da je, pored mehaničkih oštećenja, znatan deo metala prve dve statuete prešao u koroziono stanje, dok je treća u potpunosti sačuvana (tab. Ia-c). Materijal kojim su ispunjene statuete sastoji se pretežno od silicijum dioksida (Si02) tj. verovatno sprašenog kvarcnog peska, mada takođe sadrži i znatan broj drugih elemenata. Statuete su izrađene od tzv. olovne bronze. Relativno visok procenat antimona radije se pripisuje nečistoći rude bakra nego namernom dodavanju, dok su olovo i kalaj svakako dodati. Statuete se mogu datovati u Pozni period (sa. 747-332. godine pre naše ere).

The composition of ancient Egyptian Oziris statuettes was determined by spectrochemical methods. The results obtained prove that metallic parts of the statuettes were made of an alloy of copper, lead, tin and antimony, which contain minor and trace constituents (Zn, As, Fe, Al, Si, Mg...). Core material of the hollow-casted statuettes consisted mostly of SiO2- The radiographic inspection confirmed a high level of metal corrosion.