Ufologija - poreklo jedne 'nauke' u popularnoj kulturi

Abstract

U radu se identifikuju popkulturne preteče savremene ufologije, jednog neobičnog amalgama verovanja, predstava i ideja, utemeljenog na ontološki zvanično nepostojećem fenomenu. Osvetljava se socio-kulturni kontekst koji je omogućio konstituisanje i transformaciju kontingentne semantičke matrice koja bi 'čudne nebeske pojave' interpretirala kao vanzemaljske letelice. Kontekstualizacijom ufologije u okvir popularne kulture, na čijim je armaturama ponikla, osvetljena je politička, ideološka i etička klima u kojoj je UFO diskurs nastao. Trasirana je putanja daljih istraživanja ufologije isticanjem da je popularna kultura − u doba krize poverenja u zvanične institucije karakteristične za drugu polovinu XX veka, kao i razgradnje ideje nauke kao vrednosno neutralne i objektivne korespondencije sa stvarnošću - pripremila teren na kojem će jedan pseudonaučni diskurs poput ufologije nastojati da se samokonstruiše kao 'naučnija nauka od same nauke' i kao 'objektivnija od objektivnih', drugim rečima − kao epistemološki validna, metodološki normirana, institucionalno utemeljena, ulaganja dostojna i etički superiorna naučna disciplina.

The paper indentifies pop-cultural precursors to contemporary ufology, an unusual amalgamation of beliefs, conceptions and ideas, based on ontologically officially inexistent phenomena. The focus of the paper is on the socio-cultural context which enabled the constitution and/or transformation of the contingent semantic matrix which would interpret 'strange phenomena in the sky' as alien aircraft. By contextualizing ufology within the framework of popular culture on the shoulders of which it initially stood, I will shed light on the political, ideological and ethical climate in which the initial UFO discourse emerged. The trail for further ufological research was opened by pointing out that pop-culture - in the age of dwindling trust in official institutions which is symptomatic of the second half of the 20th century, as well as the dismantling of the idea of science as a value-neutral and objective way of looking at reality - had already paved the way for a pseudoscientific/sciencelike discourse like ufology to strive to constitute itself as a 'science more scientific than science itself', and as 'more objective than the objective'. In other words, as a epistemologically valid, methodologically standardized, institutionally grounded, fiscally viable and ethically superior scientific discipline.