Kognitivni procesi i kognitivno-bihejvioralni tretman paničnog poremećaja

Abstract

Poremećene kognicije (uključujući pažnju, memoriju, maladaptivne kognicije i metakognicije) i kognitivni procesi (mehanizmi koji stoje u pozadini kognicija koje su uključene u detekciju, dešifrovanje, pohranjivanje, povraćaj i korišćenje informacija) imaju značajnu ulogu u održavanju i etiologiji 'reakcije alarma' karakteristične za panični poremećaj. Visoko izražena anksiozna senzitivnost, anksioznost oko 'nadolazeće opasnosti', anksiozno isčekivanje i izraženo ponašanje traženja sigurnosti formiraju začarani krug panične anksioznosti. Distorzije u kognicijama i kognitivnim procesima (precenjivanje mogućnosti dešavanja pretećih događaja, upaničavajuće kognicije, potcenjivanje mogućnosti prevladavanja i mogućnosti izbavljenja) prave značajnu razliku između osoba sa paničnim poremećajem i neanksioznih osoba. Kognitivno-bihejvioralna terapija usmerena na poremećene kognitivne procese pokazala je visoku efikasnost u lečenju paničnog poremećaja i kompleksna je mešavina edukacije, tehnika verbalne kognitivne restrukturacije, modifikacije imaginacije, manipulacije pažnjom, ekspozicije na anksiogene stimuluse, modifikacije ponašanja izbegavanja, itd. Iako kognitivno-bihejviorlani tretman paničnog poremećaja pokazuje visoke stope uspeha, takodje visoke stope relapsa i hroniciteta ukazuju na ulogu karakteristika ličnosti obolelih u održavanju poremećaja, i neophodnost da poremećeni kognitivni proseci koji proističu iz personalnih karakteristika takodje budu cilj psihoterapijskih intervencija. U radu su prikazani rezultati istraživanja autora i saradnika o profilima ličnosti pacijenata sa paničnim poremećajem i kontrolne grupe obolelih od distimije i zdravih ispitanika (N=120), koji su ukazali na globalno povećanje skala neurotskog trijasa (D-Hs-Hy) (Depresija-Hipohondrijaza-Histerija). Diskutovana je implikacija ovakvih nalaza na kognitivne procese i predstavljene su kognitivno-bihejvioralne intervencije usmerene na kognitivne distorzije koje proističu iz bazičnih karakteristika ličnosti obolelih od paničnog poremećaja.

Disturbed cognitions (including attention, memory, maladaptive cognitions and meta- cognitions) and cognitive processes (mechanisms that underlie cognitions which are involved in the detection, decoding, storage, retrieval and use of information) have an important role in the maintenance and etiology of 'alarm reactions', a characteristic of panic disorder. High anxiety sensitivity, looming anxiety, anxiety apprehension and safety-seeking behavior lead to a vicious circle of panic anxiety. Distortions in cognitions and cognitive processes (underestimating the probability of feared events, panicking cognitions, and underestimating of coping and escaping opportunities) indicate a significant difference between those with panic disorder and non- anxiety subjects. Cognitive-behavioral therapy, focused on disturbed cognitive processes, has shown high efficacy in the treatment of panic disorder and involves a complex mix of education, techniques of verbal cognitive restructuring, modification of the imagination, attention manipulation, exposure to anxiety-provoking stimuli, and modification of avoidant behavior. Although cognitive-behavioral treatment of panic disorder shows high rates of efficacy, high relapse rates and chronicity point to the role of personality characteristics in maintaining the disorder, and suggest the need for disturbed cognitive processes, stemming from such personality characteristics, to also be the target of psychotherapeutic intervention. In the article, results of the study of the author et al. on personality profiles of panic disorder patients and control groups of dysthimic disorder and healthy controls (n=120) are shown, which indicate a global increase in neurotic triad scales (D-Hs-Hy). The implications of such results on cognitive processes, as well as cognitive-behavioral interventions directed to cognitive distortions which stem from basic personality characteristics of panic disorder patients, are discussed.