Uticaj eksperimentalno izazvanih afektivnih stanja sreće i tuge na etničko stereotipiziranje

Abstract

Incidentalna afektivna stanja utiču na stereotipiziranje na relativno neočekivan način: eksperimentalno izazvano osećanje sreće vodi ka većem oslanjanju na stereotipe pri zaključivanju, dok eksperimentalno izazvano osećanje tuge vodi ka manjem oslanjanju na stereotipe. U istraživanju smo pošli od sledećih pretpostavki: a) srećni ispitanici u poređenju s tužnim ispitanicima praviće više stereotipno-kongruentnih grešaka u zadatku pamćenja; b) srećni ispitanici u poređenju s tužnim ispitanicima pripisaće više stereotipnih osobina pripadnicima određene etničke grupe i c) srećni ispitanici u odnosu na tužne ispitanike biće manje osetljivi na etničku diskriminaciju. U prva dva eksperimenta učestvovalo je 90 punoletnih učenika iz dve beogradske srednje škole. Kod ispitanika je u prvoj fazi oba eksperimenta izazvano odgovarajuće raspoloženje (sreća ili tuga) pomoću procedure prisećanja događaja iz sopstvenog života. U prvom eksperimentu ispitanicima je prezentovana lista nacionalno tipičnih imena (za Srbe i Albance), s pridruženim zanimanjima koja su prethodno procenjena kao tipična za jednu i drugu grupu. Nakon toga ispitanici su imali zadatak da navedenom imenu pridruže određeno zanimanje. Stereotipno kongruentnom greškom smatrala se situacija u kojoj ispitanici imenu (pogrešno) pridružuju nacionalno-tipično zanimanje (npr. uz albansko ime navedu zanimanje pekar). Ispitanici su uglavnom grešili na stereotipno-kongruentan način, ali se srećni i tužni ispitanici nisu značajno razlikovali u proporciji takvih grešaka. U drugom eksperimentu ispitanicima je prezentovana vinjeta u kojoj je opisan umereno atipičan mladi Albanac, a zatim se od njih tražilo da mu pripišu niz osobina i pretpostave verovatnoću o događajima u koje će se u budućnosti upustiti. Srećni subjekti su mu pripisivali značajno više stereotipnih osobina i očekivali su da će se on stereotipnije ponašati u budućnosti. Pored toga, u zadatku 'liste misli' srećni subjekti su naveli veći broj irelevantnih misli,. U trećem eksperimentu učestvovalo je 66 studenata psihologije. Na isti način kao u prva dva ogleda o u njima je izazvano srećno, odnosno tužno raspoloženje. Nakon toga prezentovana im je internet-vest s komentarima čitalaca i od njih je traženo da označe tvrdnje u komentarima koje su, po njihovom mišljenju, diskriminišuće prema konkretnoj etničkoj grupi (Romima, u ovom slučaju) Tužni ispitanici su u poređenju sa srećnim ispitanicima ispoljili veću osetljivost na diskriminaciju. Nalazi su diskutovani u kontekstu uticaja afektivnog stanja na strategije obrade socijalno-relevantnih informacija.

Incidental affective states tend to influence stereotyping in counterintuitive way: experimentally induced happiness leads to more stereotyping while experimentally induced sadness leads to less stereotyping. It was therefore predicted that happy subjects would a. would make more stereotype-consistent errors in memory task; b. attribute more stereotypical features to a specific ethnic group, and c. be less sensitive to ethnic discrimination in comparison to sad subjects. In a sample of 90 high school students from Belgrade, Serbia, differently valenced affects were successfully induced using 'autobiographic recollection' procedure. Experiment 1 showed that happy and sad subjects did not differ in the number of stereotype consistent errors in memory task. In experiment 2, however, happy subjects in comparison to sad subjects attributed more stereotypic traits to a non-stereotypical exemplar of a national category and expected him to behave more stereotypically in the future. Additionally, in thought listing task, happy subjects recorded more irrelevant and less story-focused thoughts in comparison to sad subjects. Finally, in Experiment 3 (N=66) sad subjects demonstrated more sensitivity to ethnic discrimination in comparison to happy subjects. These findings are discussed in terms of the impact of emotional experience on social information-processing strategies.