Oslonci za konceptualizaciju pojma ekspertsko mišljenje

Abstract

U radu su izloženi oslonci za konceptualizaciju pojma ekspertsko mišljenje: ključni pojmovi iz teorije L.S. Vigotskog, zatim pojmovi iz savremenih teorija darovitosti, kao i empirijski nalazi o razlikama u postignućima darovitih studenata različitih naučnih studijskih grupa. Prvo je prikazano konceptualno jezgro pojma ekspertsko mišljenje, a to je koncept artificijelnog razvoja iz socijalno-kulturno-istorijske teorije Vigotskog. Predstavljeni su oslonci koje čine relevantna teorijska razmatranja i empirijski nalazi o razvoju nadarenosti i ekspertize koji ukazuju da se fenomeni darovitosti i ekspertskog mišljenja mogu razmatrati kao opšti razvojno-psihološki problemi i u kontekstu opšteg kognitivnog razvoja i mišljenja. Poseban deo odnosi se na empirijsku građu koju čine podaci o razlikama u postignućima koje su na psihološkim testovima ostvarili najuspešniji intelektualno daroviti studenti različitih naučnih studijskih grupa. U radu je izložena i radna definicija ekspertskog mišljenja koje je određeno kao viši oblik mišljenja koji se razvija pod uticajem kulture i sistematskog obrazovanja u toku koga se usvajaju dubinske strukture znanja koje omogućavaju izvođenje specifičnih obrazaca misaonih operacija zavisnih od specifične epistemološke prirode pojedinih domena znanja.

Institute of Psychology, Faculty of Philosophy, University of Belgrade This paper presents the bases for conceptualisation of the notion of expert thinking: the key concepts from the L.S. Vygotsky's theory and modern theories of giftedness, as well as empirical findings about the differences in achievement of gifted students from different academic study groups. We first present the conceptual core of the notion of expert thinking, i.e. the concept of artificial development from the sociocultural-historical theory of Vygotsky. Then we proceed to the bases which refer to relevant theoretical discussions and empirical findings about the development of giftedness and expertise, indicating that the phenomena of giftedness and expert thinking can be considered as general developmental psychological problems and in the context of general cognitive development and thinking. Special part refers to empirical data about differences in achievement in psychological tests by the most successful intellectually gifted students from various academic study groups. The paper also includes the working definition of expert thinking, which is defined as thinking of higher order, developed under the influence of culture and systematic education, in the course of which deep knowledge structures are acquired, enabling performance of specific patterns of intellectual operations which depend on particular epistemological nature of individual knowledge domains.