Mobilnost osoba sa oštećenjem vida - otklanjanje arhitektonskih barijera

Abstract

Potrebe i mogućnosti osoba sa oštećenjem vida zahtevaju adekvatnu analizu uticaja karakteristika postojeće fizičke sredine na mobilnost ovih osoba, kao pre rekvizita za razumevanje neophodnih aktivnosti u cilju pozitivnih promena. U ovom radu se razmatra koncept arhitektonskog invaliditeta kao osnovnog faktora isključenja osoba sa oštećenjem vida iz društva. Od postojećih socio-kulturno konstruisanih modela u shvatanju invaliditeta u radu su istaknuta dva najdominantnija: biomedicinski i sociopolitički, kao i pristupi invaliditetu koji iz tih shvatanja proističu. Prikazani su karakteristični nalazi istraživanja koji ukazuju na negativni uticaj karakteristika gradske sredine na kretanje osoba sa oštećenjem vida, a time i na njihov kvalitet života. Ovakve karakteristike gradske sredine, koje otežavaju ili onemogućavaju kretanje osoba sa oštećenjem vida, predstavljaju arhitektonske barijere koje prouzrokuju arhitektonski invaliditet. Na kraju, prikazani su primeri predloženih načina za moguće promene arhitektonskog dizajna u skladu sa potrebama ovih osoba, a koji proističu iz sociopolitičkog modela. Jedna takva mogućnost je primena univerzalnog (inkluzivnog ili dostupnog) dizajna koja osobama sa oštećenim vidom olakšava kretanje i doprinosi većoj samostalnosti, a samim tim u znatnoj meri unapređuje njihov celokupni kvalitet života. Neophodno je da osobe sa oštećenjem vida budu u mogućnosti da stignu na određena mesta i da se snalaze u datom prostoru, pre nego što se počne govoriti o nekoj daljoj specifičnoj inkluziji.

The needs and abilities of visually impaired people require an adequate analysis of the influence of existing physical environment characteristics on the mobility of these people, which serves as a prerequisite for understanding the activities that should be undertaken towards positive changes. This text reviews the concept of architectural disability as a fundamental factor of exclusion of visually impaired people from the society. The two dominant socio-culturally constructed models of disability are discussed in the text - the biomedical and the socio-political model, as well as the disability approaches that arise from these models. The text presents characteristic research data that indicate a negative influence of the physical environment characteristics on the mobility of visually impaired people, which influences their quality of life. These physical environment characteristics, which inhibit and prevent the mobility of visually impaired people, are architectural barriers that further create architectural disability. The concluding part provides examples of the recommended ways, arising from the socio-political model, in which it is possible to change the architectural design according to the needs of the visually impaired. One possibility is to apply a universal design which facilitates their mobility and contributes to their independence, hence improving their quality of life in its entirety. Before starting a discussion on any specific further inclusion, it is vital for visually impaired people to be able to reach certain places and find their way in given space.