Uloga argumentacije u razumevanju pročitanog teksta kroz zajednički rad sedmogodišnjaka

Abstract

Prema određenju od kojeg u ovom radu polazimo, argumentacija je dijaloška aktivnost tokom koje partneri nastoje da uvećaju ili umanje prihvatljivost iznetih stanovišta. Ona podrazumeva da učesnici u interakciji, kroz proces pregovaranja, uspostavljaju specifične veze između iznetih ideja i različitih izvora znanja, težeći tako da ubede sagovornika u to da određeno stanovište prihvate ili odbace. Rezultati niza istraživanja koja su se bavila učenjem i razvojem kroz vršnjačku interakciju pokazali su da je jedan od glavnih faktora od kojeg zavisi da li će kroz zajednički rad doći do razvoja novih znanja i/ili kompetencija upravo to da li će se učesnici upustiti u argumentativni dijalog ili ne. Nije, dakle, dovoljno da se tokom zajedničke aktivnosti iznesu različita mišljenja, već je neophodno da se o njima diskutuje i da se na osnovu valjane argumentacije donese zaključak o tome da li neko od iznetih stanovišta treba prihvatiti ili ne. Istraživanja su, takođe, pokazala da postoje brojni faktori od kojih zavisi da li će se argumentacija pojaviti u iskazima sagovornika ili će odluka biti doneta na neki drugi način (na primer, jer je jedno dete dominantno). Pri tome, imajući u vidu razvojne preduslove koji moraju biti ispunjeni kako bi dete moglo adekvatno da učestvuje u argumentativnom dijalogu (sposobnost kognitivne i socijalne decentracije, sposobnost generalizacije), nalazi istraživanja pokazuju da je argumentativno mišljenje na uzrastu od pet do sedam godina nestabilno i da zavisi od niza kontekstualnih faktora. Imajući u vidu značaj argumentacije za učenje i razvoj kroz vršnjačku interakciju, ovi rezultati otvaraju pitanje delotvornosti simetrične interakcije na ranijim uzrastima (pre nego što je proces decentracije završen). Nadovezujući se na prethodno istraživanje, kroz koje smo videli da se argumentacija spontano pojavljuje u dijalozima sedmogodišnjaka dok rešavaju zadatke koji ispituju razumevanje pročitanog teksta, u ovom istraživanju nam je cilj da detaljno analiziramo argumentaciju iz tih dijaloga, kako bismo razumeli na koji način sedmogodišnjaci koriste i razumeju argumentaciju. Polazeći od šireg korpusa podataka (četrdeset pet sekvenci dijaloga), u analizu je ušlo deset sekvenci u kojima je razlika u početnim stanovištima razrešena navođenjem argumenata od strane jednog ili oba deteta. Rezultati su pokazali da na ovom uzrastu argumentacija može imati dva različita efekta: (1) prihvatanje stanovišta koje je argumentom potkrepljeno; (2) promena u načinu na koji se zajednička aktivnost odvija (od individualnog rada ka saradnji). Iako veoma redak, drugi efekat ukazuje da sedmogodišnjaci prepoznaju argumentaciju kao pokazatelj da mišljenje partnera treba uzeti u obzir prilikom donošenja odluke. U skladu sa tim je drugi podatak do kojeg smo došli - argumentacija se u analiziranim dijalozima uvek pojavljuje nakon suočavanja sa različitim mišljenjem. Nema, dakle, primera u kojima dete iznosi mišljenje i odmah ga potkrepljuje argumentima, što je slučaj u dijalozima starije dece. Ovaj rezultat je u saglasnosti sa saznanjima da deca ovog uzrasta imaju teškoću da anticipiraju to da drugo dete može imati različito mišljenje od njihovog. S tim u vezi, analiza je pokazala da sedmogodišnjaci gotovo uopšte ne iznose kontraargumente za partnerovo stanovište, već skoro isključivo argumente kojim potkrepljuju svoje stanovište (jednostrana argumentacija). Iako nalazi ukazuju na to da učenje kroz vršnjačku interakciju na ovom uzrastu još uvek nije sasvim delotvorno usled neispunjenosti potrebnih (socijalnih i kognitivnih) razvojnih preduslova kod sedmogodišnjaka, iz njih takođe sledi da je i na ovom uzrastu važno organizovati učenje kroz zajednički rad. Drugim rečima, iako ovaj oblik rada ne podržava u potpunosti učenje sadržaja na koje se zadaci odnose, njihovo zajedničko rešavanje može imati druge efekte koji su značajni iz perspektive učenja i razvoja. Konkretno, učenje kroz vršnjačku interakciju omogućava deci da postepeno ovladavaju veštinama koje su neophodne za učenje kroz zajedničku aktivnost, a još uvek nisu u potpunosti razvijene (poput koordinisanja sopstvene aktivnosti sa aktivnošću vršnjaka, sagledavanja tuđeg gledišta, veština pregovaranja). PR Projekat Ministarstva nauke republike Srbije, br. ON 179033.

Argumentation is a dialogical activity during which partners try to increase or decrease the acceptability of expressed ideas. It is considered as one of the main factors of development and learning through peer interaction, since several studies show that argumentative dialogues offer more opportunities for learning than other types of dialogues. Having in mind the importance of argumentation in the construction of new knowledge and individual development of seven-year-olds, the aim of this study is to understand how children use argumentation while reading together. Within a larger corpus of data (including 45 sequences) we have analysed ten sequences in which the divergence of opinions was resolved by the use of argumentation. The results show that at the considered age there are two different effects of argumentation use: (1) the acceptance of the standpoint supported by the argument; (2) the change in the way the joint activity is performed. In addition, we have found several indicators of argumentation use limitations connected with the difficulty experienced by the children to take the position of the partner, to coordinate different perspectives and to build collaboration. We conclude that joint work at the age of seven offers educationally relevant benefits, thus that it should be included in the classroom activities with continuous scaffolding provided by the teacher.