Vrednosna očekivanja učenika gimnazija pri izboru fakulteta

Abstract

U psihološkoj literaturi je dosta prostora posvećeno profesionalnom opredeljenju učenika, pri čemu je uglavnom ispitivana uloga škole, vršnjaka, roditelja, materijalnih i socijalnih činilaca, a manje uloga osobina ličnosti, ciljeva, očekivanja, ličnih i društvenih vrednosti. U ovom radu pažnja je usmerena na preferenciju ličnih i društvenih vrednosti koje smo definisali kao određene ciljeve koji su značajni u kontekstu izbora fakulteta, a time i budućeg zanimanja. Korišćene su dve liste ciljeva - 18 ličnih i 18 društvenih, koje su primenjene na uzorku od 497 maturanata, pri čemu je uzorak činilo 37,4% mladića i 62,6% devojaka. Ispitivanje je sprovedeno na terenu, krajem školske 2014/2015.godine, u standardnim školskim uslovima. Preferenciju i stepen važnosti ciljeva ispitanici su izražavali davanjem samo jednog odgovora za svaku ličnu i društvenu vrednost na petostepenoj skali Likertovog tipa, što je omogućilo da se u statističkoj obradi podataka primene metode deskriptivne statistike, korelacione i diskriminativne analize. Rezultati istraživanja pokazuju da postoje značajne razlike u preferenciji pojedinih ciljeva, kao i povezanost važnosti ciljeva sa očekivanjima da budu ostvareni preko izbora fakulteta i budućeg zanimanja. Takođe, postoji povezanost između stepena željenosti bavljenja preferiranim zanimanjem i stepena očekivanja da se preko tog zanimanja ciljevi mogu ostvariti. Takođe, pokazano je da postoje značajne razlike u stepenu prihvatanja pojedinih ciljeva kao vrednosti, pri čemu se veća važnost pridaje ličnim nego društvenim vrednostima, što potvrđuje opravdanost polaznog stava autora da treba odvojeno ispitivati lične i društvene vrednosti, jer imaju različit značaj za profesionalno opredeljenje mladih.

There are many psychological references to professional orientation of pupils. However, mainly studied predictors were the role of school, peers, parents, socio-economics factors, and less the role of personality traits, goals, expectations, personal and social values. In this paper the focus is on personal goals and social values defined as specific objectives that are significant for a faculty choice, and therefore a future profession. We use two lists of goals - 18 personal and 18 social, applied to the sample of 497 high school pupils in fourth grade. The study was conducted in school settings. Preference and level of importance of the objectives of respondents have been expressed on the 5-point scale of Likert type, which allowed the statistical analysis of applied methods. The research results show significant differences in individual preferences of the goals and values, as well as the significantly connection of the goals with expectations to be fulfilled by faculty and future career choice. In addition, it was shown that the higher importance is given to personal than social values, which justified starting assumption of the authors, to examine personal and social values separately, since they were shown to have a different significance for professional orientation of young people.