Etički aspekti psihološke selekcije kandidata za posao

Abstract

Selekcija osoblja za savremene radne organizacije je nezaobilazna praksa koja ima svoje andragoške, psihološke, socijalne, ekonomske, ali i etičke aspekte. Čvrsta etička refleksija je esencijalna komponenta svakog profesionalnog izbora kandidata, karijernog razvoja i prakse. Proces psihološke selekcije uključuje sistematsku procenu sposobnosti, osobina ličnosti i drugih karakteristika kandidata kroz pažljivo odabrane prediktore i metode merenja, na osnovu kojih se izvode statistički utemeljene predikcije o budućoj radnoj performansi. Međutim, tehničke konsideracije i dalje imaju prevalencu nauštrb teorijskih i etičkih iako se u novije vreme povećava pažnja usmerena na epistemološka i etička pitanja. U ovom radu razmatraju se najvažnija etička pitanja i dileme koje se tiču procesa psihološke selekcije, kao i perspektiva i reakcije kandidata u tom kontekstu, sa ciljem da se skrene pažnja na 'sivu zonu' etičkog prostora koja se ne vidi usled naglašene tržišne orijentacije, tehnicističkog pristupa i komercijalnog interesa, koji vrlo često dolazi u sukob sa principima ravnopravnosti i načelom 'jednakih šansi'. Pristup selekciji kao procesu i jednom intersubjektivnom susretu, uz sve aspekte socijalne interakcije i pregovaranja tokom selekcije, menja klasičnu tehnicističku epistemologiju na temu selekcije ka onoj koja treba da se drži humanističkih načela i principa pravednosti, objektivnosti i racionalnosti, kao centralnih etičkih načela u jednom ekološki validnom procesu selekcije.

Personnel selection is an essential task conducted by every modern organisation, a task which has andragogical, psychological, social, economic, and ethical aspects too. Strong ethical reflection is an essential component of every professional candidate selection process, of career development and of business practice. The process of psychological selection includes systematic evaluation of abilities, personal traits and other candidate characteristics, using carefully chosen predictors and methods of measurement, based on which statistically sound predictions can be made regarding future performance at work. However, technical considerations still take precedence over the theoretical and ethical, despite the fact that in recent times the attention given to epistemological and ethical issues has increased. This paper considers the major ethical issues and dilemmas concerning the process of psychological selection, as well as the perspective and reactions of candidates in this context, with the objective of highlighting the ethical grey area often overlooked due to the emphasis on market considerations, a technicist approach and commercial interests, which very often conflict with principles of equality and the principle of equal opportunities. An approach to selection as a process and an interpersonal encounter, with all the aspects of social interaction and negotiation during selection, changes the classic technicist epistemology in relation to selection towards one which emphasises humanist principles and the principles of fairness, objectivity and rationality as central ethical principles in an ecologically valid selection process.