Preferencija vrste studija i vrednosnih ciljeva kod učenika gimnazija u Srbiji

Abstract

Kad je reč o faktorima koji utiču na profesionalno opredeljenje učenika, u psihološkoj literaturi je uglavnom ispitivana uloga škole, vršnjaka, roditelja, materijalnih i socijalnih činilaca, a manje uloga osobina ličnosti, ciljeva, očekivanja, ličnih i društvenih vrednosti. U ovom radu pažnja je usmerena na preferenciju ličnih i društvenih vrednosti koje su posmatrane kao ciljevi u kontekstu izbora fakulteta, a time i budućeg zanimanja. Korišćene su dve liste - 18 ličnih i 18 društvenih vrednosti, koje su primenjene na uzorku od 497 maturanata. Ispitivanje je sprovedeno na terenu, u školskim uslovima, na teritoriji Beograda i nekoliko gradova u unutrašnjosti Srbije. Rezultati istraživanja pokazuju da se većina maturanata (oko 55%), opredeljuje za društveno-humanističke i medicinsko-biološke, a manje za prirodne i tehničke fakultete. Pokazalo se da su polna pripadnost i smer u gimnaziji značajne varijable koje su povezane s izborom studija i fakulteta, dok ostale sociodemografske varijable nisu bile značajne. Rezultati takođe pokazuju da postoje značajne razlike u stepenu prihvatanja pojedinih vrednosti, pri čemu se u celini posmatrano veća važnost pridaje ličnim nego društvenim vrednostima, što potvrđuje opravdanost polaznog stava autora da treba odvojeno ispitivati lične i društvene vrednosti, jer imaju različit značaj za profesionalno opredeljenje mladih.

When it comes to the factors that influence professional commitment of students, psychology literature mainly states the role of school, peers, parents, material and social factors, and less so personality features, aims, expectations, personal and social values. This paper deals with the preference of personal and social values viewed as targets in the context of choosing a university department and, with it, future profession. Two lists were used - 18 personal and 18 social values. The sample included 497 last-year-grammar-school students. The research was conducted in school conditions in Belgrade and several cities in Serbia. The results show that the majority of students (55%) would opt for social-humanistic and medical-biological and less for technical and natural sciences. It turned out that gender and the type of high school courses are significant variables linked with the selection of studies and faculties, while other socio-demographic variables were not significant. The results also show that there are significant differences in the levels of acceptance of some values while, viewed globally, greater importance is given to personal than social values, which justifies the initial idea of the author that personal and social values should be examined separately because they affect professional commitment of high school students differently.