Školski faktori povezani sa osipanjem iz osnovnog i srednjeg obrazovanja u Srbiji - kvalitativno istraživanje

Abstract

Osipanje iz obrazovnog sistema je ozbiljan individualni, porodični, obrazovni i socijalni problem. Na ovaj složen proces utiče veliki broj faktora. Proces odustajanja od školovanja se dešava u školi, pa različiti školski faktori mogu delovati kao faktori rizika ili prevencije. Stopa osipanja iz obrazovnog sistem u Srbiji je i dalje velika. Jedan način da se unapredi obrazovni sistem i da se obezbedi pravo na jednako obrazovanje za svako dete jeste da se smanji stopa osipanja iz osnovnog i srednjeg obrazovanja. Kao deo veće studije, cilj ovog istraživanja bio je da se istraže i identifikuju ključni školski faktori povezani sa osipanjem iz osnovnog i srednjeg obrazovanja u Srbiji. Istraživanje je sprovedeno u 8 osnovnih i 13 srednjih škola iz 17 opština sa visokom stopom osipanja. Da bi se čula mišljenja različitih aktera u obrazovnom sistemu, sprovedeno je kvalitativno istraživanje, koje je obuhvatilo intervjue i fokus grupne diskusije sa nastavnicima, direktorima, psiholozima, pedagoškim asistentima, roditeljima i učenicima. Na osnovu analize odgovora, izdvojeno je nekoliko najznačajnijih školskih faktora. Pokazalo se da najveći uticaj na osipanje učenika imaju nizak kvalitet (individualizacija) nastave, nedostatak emocionalne podrške i podrške u učenju, i nedostatak pozitivnih odnosa nastavnik-učenik. Sa druge strane, naši rezultati ukazuju da je učešće roditelja i učenika resurs koji nije dovoljno iskorišćen u prevenciji osipanja. Ovi faktori su opisani i objašnjen je njihov značaj u kontekstu obrazovnog sistema u Srbiji. Rezultati su diskutovani u svetlu sličnih nalaza ranijih istraživanja.

Dropping out of educational system is a serious individual, familial, educational and social problem. It is a complex process influenced by a large number of factors. Nevertheless, it is a phenomenon that takes place in school, and different school factors can serve as risk or protective factors. Dropout rates in Serbia are still high. One way to improve the educational system and ensure equal education for every child is to reduce dropout rates from primary and secondary education. As part of a larger study, the goal of this research was to investigate and identify key school factors related to dropout from primary and secondary schools in Serbia. The research was conducted in 8 primary and 13 secondary schools from 17 municipalities with high dropout rates. In order to hear voices from different actors in the educational system, qualitative research was conducted, involving interviews and focus groups with teachers, school principals, school psychologists, counsellors, pedagogical assistants, parents and students. Following the analysis, several school factors highly related to dropout were singled out. Low quality (individualisation) of teaching, lack of learning and emotional support and lack of positive teacher-student relationships proved to have the greatest influence on student dropout. On the other hand, our results indicate that student and parent participation in school life is underused as a resource for dropout prevention. These factors are described and their impact in Serbian context explained. The results are discussed in the light of similar findings from previous research.