Epistemološki i metodološki aspekti upotrebe multivarijacione analize u sociologiji

Abstract

Svojim epistemološkim statusom multivarijaciona analiza u sociologiji nudi pouzdano zaključivanje o višestrukim uzročno-funkcionalnim odnosima na iskustvenoj ravni i mogućnost otkrivanja latentnih osobina. Ona nudi formalne metodološke uslove za živ kontakt sa različitim teorijama užeg obima. Pretpostavljeno je da elementi logike multivarijacione analize mogu biti preneti na opštiji metodološki plan sociologije. Ali, položaj multivarijacione analize u sociologiji ne treba precenjivati. Ona je u sociologiji metodološko oruđe i rezultati njene primene su zavisni od njenog teorijskog i metodološkog usmerenja. Metode multivarijacione analize su formalni okvir koji se popunjava teorijskim sadržajem. One su kvantitativno oruđe za efikasnu primenu uzročno-funkcionalne analize ili za pouzdanu primenu uporednog metoda ili za simulaciju eksperimenta u neeksperimentalnim uslovima putem modela. Ukoliko se jasnije odredi njihovo mesto u procesu formiranja naučnog znanja, utoliko se njihove metodološke prednosti bolje mogu iskoristiti u svrhu postizanja istinitog teorijskog objašnjenja.

Ephystemological status of multivariate analysis in sociology enables reliable concluding on multiple causal-functional relations in manifest level, as well as possibility of finding latent characteristics. Multivariate analysis offers formal methodological conditions for vivid contacts with different middle level theories. It has been supposed that elements of multivariate analysis logic could be transferred to general plan of sociological methodology. However, the position of multivariate analysis in sociology should not be overestimated. In sociology it is methodological tool, so the results of its application depend on its theoretical and methodological direction. Methods of multivariate analysis are formal frame to be fulfilled with theoretical content. They are quantitative tool for efficient use of causal-functional analysis, or for reliable use of comparative method, or for simulation of experiment under non-experimental conditions. The more precise the position of multivariate methods in scientific knowledge formation process, the more useful its methodological advantages in achieving true theoretical explanation.