Gde se dede treći klasik? Analiza citiranosti Marksovih, Veberovih i Dirkemovih radova u časopisu Sociologija 1959-1996

Abstract

Autori su u tekstu pošli od uvida koji im je govorio da se, posle urušavanja Berlinskog zida, jugoslovenska sociologija naglo odrekla svog osnovnog teorijskog i ideološkog oslonca na kojem je decenijama počivala, tj. marksizma. Da bi proverili taj uvid, sproveli su standardno bibliometrijsko istraživanje na reprezentativnom uzorku: smatrali su, naime, da je časopis Sociologija, kao najuglednije stručno glasilo na tom naučnom području, u toku gotovo pedeset godina redovnog izlaženja, morao u naučnoj aparaturi kojom su se služili njegovi autori odraziti kontinuitet, odnosno promene teorijskih paradigmi u jugoslovenskoj sociološkoj zajednici. Stoga su pribegli analizi citiranosti, kao metodu koji pruža bar delimičnu sliku o vladajućim teorijskim preferencijama u dužim vremenskim sekvencama. Indeks relativne citiranosti dela Marksa, Vebera i Dirkema - trojice socioloških klasika 'kanonizovanih' u istoriji ove discipline - poslužio im je kao pokazatelj razvoja teorijskog 'ukusa' domaćih autora. Istraživanje je u najvećoj meri potvrdilo početni uvid: pokazalo se da izrazito opadanje zanimanja za Marksa kao referentnog autora, do kojeg je došlo potkraj osamdesetih i početkom devedesetih godina, vremenski i 'smisaono' koincidira s izvannaučnim zbivanjima koja se, po svemu sudeći, tiču sloma jedne isključive teorijske i ideološke paradigme.

The starting point of this article was our insight that, after the fall of the Berlin wall, there has happened an abrupt denial in Yugoslav sociology of the major theoretical and ideological basis on which it has been founded for decades - that is, of Marxism. In order to verify this insight, we have carried out the standard bibliometric investigation on the representative sample. Namely, we have thought that the journal Sociologija (Sociology), as the most distinguished professional voice in the field must have, during the fifty years of its regular publication, reflected in the scientific tools used by its authors the continuity or change of theoretical paradigms in Yugoslav sociological community. Therefore, we have decided to use the citation analysis as the method that at least offers a partial survey of the prevailing theoretical preferences in longer temporal sequences. The index of relative citation of Marx's, Weber's and Durkheim 's works - the three authors proclaimed to be classics in the history of sociology - served as an indicator of the evolution of theoretical taste' of domestic sociological authors. The results of our investigation have largely confirmed our initial insight. For it came out that the evident decrease of interest, in late eighties and the beginning of nineties, for Marx as the referential author coincides with the unscientific events that are almost certainly related to the breakdown of one exclusive theoretical and ideological paradigm.