Kratka istorija Centra za politikološka istraživanja i javno mnjenje: prvih šezdeset godina

Abstract

U bivšoj Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji (SFRJ), u okviru koje je Srbija bila jedna od šest federativnih jedinica, tokom pedesetih godina XX veka stvarani su politički i drugi uslovi za nastanak istraživačkih institucija koje će se baviti empirijskim istraživanjima u domenu društvenih nauka. Raskid sa Staljinom (1948) i uvođenje samoupravnog sistema (1952) doprineli su da se ublaži politička diktatura i da se unutar i dalje komunističkog monizma stvore niše za izvesno kritičko preispitivanje društvene stvarnosti. Tokom pedesetih godina osnovano je desetak saveznih naučnih instituta, a među njima i Institut društvenih nauka 1957. godine (u daljem tekstu: IDN) koji je u početku faktički bio postdiplomska škola za mlade kadrove iz svih šest republika. Predavači u toj visokoj školi bili su najpoznatiji profesori sociologije, prava, političkih nauka, demografije i metodologije: J. Goričar, M. Bartoš, Đ. Đorđević, R. Lukić, R. Supek, V. Pavićević i drugi. Među polaznicima je bilo i onih koji su kasnije postali uticajni istraživači. Jedan od njih je i Firdus Džinić, koji će 1963. godine osnovati unutar IDN samostalnu radnu jedinicu – Centar za istraživanje javnog mnjenja (prvu takvu specijalizovanu instituciju na Balkanu i u Istočnoj Evropi). Drugi je Niko Toš, koji će 1968. osnovati Centar za istraživanje javnog mnjenja i masovnih komunikacija u okviru Fakulteta za društvene nauke Univerziteta u Ljubljani.