Istinskа religijа u Hjumovim Dijаlozimа o prirodnoj religiji

Abstract

Filozofski fakultet

Glavni cilj ove disertacije je utvrđivanje značenja i uloge istinske religije u Hjumovim Dijalozima o prirodnoj religiji. Pažljivom analizom i interpretacijom primarnog teksta pokazujem da dva lika u Dijalozima brane dva različita shvatanja istinske religije. Teista Kleant zastupa tezu da je istinska religija gledište blisko hrišćanstvu čija je primarna uloga da podrži moralnost, dok skeptik Filon zastupa gledište da istinska religija nema nikakvog uticaja na ljudski život i da se njen celokupni sadržaj može izraziti pomoću tvrđenja da uzrok ili uzroci uređenosti u svetu verovatno stoje u nekoj udaljenoj analogiji sa ljudskom inteligencijom. Najvažniji rezultat ove analize je detaljno potkrepljena teza da je Filonova istinska religija jedino gledište do kojeg pomoću argumenta o osmišljenosti uopšte možemo da dođemo. Drugi važan cilj ove disertacije je pružanje interpretacije Hjumovog religioznog stanovišta koja se zasniva na prethodno sprovedenoj analizi istinske religije u Dijalozima ali i u širem kontekstu Hjumove filozofije religije. U tom cilju najpre argumentujem da je Filon primarni zastupnik Hjumovih gledišta u Dijalozima a zatim pokazujem da se njegova istinska religija može pripisati Hjumu te da je Hjuma stoga najbolje opisati kao skeptika u pogledu religije.

The main goal of this dissertation is to establish the meaning and role of true religion in Hume’s Dialogues concerning natural religion. By means of a meticulous analysis and interpretation of the original writings, I show that two characters in the Dialogues defend two different conceptions of true religion. The theist Cleanthes upholds the thesis per which true religion is a viewpoint akin to Christianity whose primary role is to support morality, whereas the sceptic Philo advocates the view that true religion has no influence whatsoever upon human life and that its entire content may be expressed by the statement that the cause or causes of order in the universe probably bear some remote analogy to human intelligence. The most important result of the ensuing analysis is the elaborately corroborated thesis that Philo’s true religion is the only viewpoint which may be reached by means of the argument from design. The second important aim of this dissertation concerns the development of an interpretation of Hume’s religious standpoint which is based upon the previoiusly conducted analysis of true religion in the Dialogues as well as within the broader context of Hume’s philosophy of religion. In that regard, I first provide arguments in support of the claim that Philo is the main representative of Hume’s views in the Dialogues, and then show that we may ascribe his understanding of true religion to Hume himself and thus conclude that Hume is best described as a sceptic when it comes to religion.