Socijalne antiutopije u anglosaksonskoj filmskoj produkciji od sredine XX veka

Abstract

Predmet istraživanja ove disertacije predstavljaju imaginarne distopije budućnosti koje su prikazane u filmovima na temu postapokalipse. Osnovno obeležje ovih filmova naučne fantastike jeste da se u njima prikazuje mogući svet posle kraja sveta do koga je došlo usled neke katastrofe globalnih razmera. Radnja postapokaliptičnog filma odvija se u bližoj ili daljoj budućnosti i prati život onih koji su preživeli katastrofu. U postkataklizmičnoj budućnosti dolazi do radikalne transformacije postojećih političkih, društvenih i kulturnih struktura. Fiktivni postapokaliptični svet u velikom broju filmova ovog (pod)žanra naseljavaju relativno mala, zatvorena „društva“ koja se prikazuju kao izolovane zajednice koje po svojoj strukturi nalikuju na društva koja su kulturni antropolozi u prošlosti istraživali, odnosno koja su nekada važilla za „tipičan“ predmet analize u antropologiji. Analiza se sastoji od šest studija slučaja – u radu se razmatraju značenja kulturnih predstava o (is)hrani, materijalnom nasleđu, urbanom okruženju, kao i o tome na koji način su zamišljeni socijalni odnosi u postkataklizmičnim društvima prikazanim u ovim filmovima. U skladu sa antropološkim pristupom istraživanju dugometražnih igranih filmova, filmovi na temu postapokalipse posmatraju se kao savremeni mitovi u kojima se izražavaju i istražuju ključne kulturne kontradikcije, odnosno u kojima nam se nude imaginarne rezolucije preovlađujućih sociokulturnih tenzija od Drugog svetskog rata do danas. Cilj ovog rada jeste da pokaže šta nam antropološka analiza filmskih narativa postapokalipse može reći o društvu/kulturi koja ih je proizvela, o imaginaciji epohe i sociokulturnim i ideološkim promenama koje su se dešavale tokom druge polovine XX veka.

The research subject of this dissertation is comprised of imaginary dystopias of the future presented in movies about the post-apocalypse. The basic trait of these science fiction films is that they display a possible world after a doomsday which occurred due to a global catastrophe. The action takes place in the nearer or farther future and follows the lives of those who survived the end of the world. In the post-cataclysmic future extant political, social and cultural structures are radically transformed. In most films of the (sub)genre the fictional post-apocalyptic world is peopled by relatively small, closed “societies” which are shown as isolated communities which are structurally similar to societies explored by cultural anthropologists in the past, and which were once typical fare for anthropological study. The analysis consists of six case studies – the dissertation considers the meanings of cultural ideas about food, material heritage, urban environments, as well as how social relations in these post-apocalyptic societies are imagined within these films. In accordance with the anthropological approach to studying feature live-action films, movies about the postapocalypse are viewed as contemporary myths which express and explore key cultural contradictions and offer imaginary resolutions to cultural tensions from the Second World War onward. The aim of this dissertation is to show what the anthropological analysis of film narratives on the post-apocalypse can tell us about the society/culture which produced them, about the imagination of the era and about the sociocultural and ideological changes which occurred during the second half of the XX century.