Promene konotativnog značenja politički relevantnih pojmova kod beogradskih srednjoškolaca

Abstract

U ovom radu pokušali smo da utvrdimo konotativno značenje nekih relevantnih političkih pojmova, kao što su: demokratija, nacija, levica, nacionalizam, itd. i da uporedimo dobijene rezultate sa sličnim istraživanjem obavljenim pre osam godina (1997.). Ovi pojmovi često se upotrebljavaju u snažnim emocionalnim kontekstima, pa se, najčešće procesom emocionalnog uslovljavanja, pojačava njihov afektivni nivo značenja. Preko ovog značenja možemo utvrditi i stavove prema ispitivanim pojmovima. Stoga, ovakvim upoređivanjem možemo utvrditi i uticaj važnih događaja i društvenih promena uopšte na promene stavova. Uzorak je činio 171 učenik završnih razreda beogradskih srednjih škola (identičnih onima iz 1997.), a kao instrument korišćena je Ozgudova skala semantičkog diferencijala, adaptirana za potrebe ovog istraživanja. Rezultati pokazuju da su konotativna značenja nekih pojmova ostala ista (socijalizam, nacionalizam, desnica, sadašnjost i budućnost), a da je kod drugih došlo do manjih (demokratija) ili značajnih promena (nacija, vođa, mir, levica i prošlost). Osim kada je reč o vođi i levici, promene su u evaluativnom smislu negativne, što upućuje na zaključak da je došlo do izvesnog razočaranja nakon prevelikih očekivanja posle promena od 2000. Rezultati su specifikovani i po nezavisnim varijablama, kao što su: vrsta škole, pol, autoritarnost, ocena važnosti pripadnosti sopstvenoj naciji, da li su ispitanici i njihove porodice tranzicijski gubitnici ili dobitnici, itd. Ukazano je da evaluativna dimenzija u konotativnom značenju ne izražava samo stav već i druge emocije i stanja: anksioznost, zabrinutost, osećaj nesigurnosti.

In this paper, we have tried to ascertain connotative meaning of some relevant political concepts, like: democracy, nation, political left and right, nationalism, etc. and to compare obtained results with a similar research conducted eight years ago (1997.) Those concepts are used in strong emotional contexts, and consequently level of their affective meaning often become stronger by process of emotional conditioning. It is possible to ascertain attitudes toward examined concepts by using this kind of meaning. Therefore, it is possible to ascertain influence of important events and social changes to attitude changes, by such kind of comparation. The sample consisted of 171 subjects, fourth year students of Belgrade's high schools (the same as in 1997.), and adapted Osgood scale of semantic differential was an instrument. Results show that cognitive meaning of some concepts stayed unchanged (socialism, nationalism, political right, present and future), and others had minor (democracy) or more significant changes (nation, leader, peace, left, past). Evaluative changes are negative except in case of leader and left. This could be understand as a kind of disappointment after great expectations after 2000. changes. Results are specified by independent variables, too. They include: type of school, sex, authoritarianism, importance of national belongings, are subjects and their families transitional losers or gainers, etc. It has also pointed out that evaluative dimension of connotative meaning does not express only attitude, but also other emotions and states: anxiety, care, insecure feelings.