Prostorni aspekti demonoloških predanja iz Istočne Srbije (prvi deo): teorijsko-metodološke postavke i primeri

Abstract

Tekst predstavlja originalni doprinos po pitanju proširenja znanja iz oblasti demonoloških predanja u srpskoj etnologiji i antropologiji. U uvodnom delu rada je predstavljen kratak istorijat istraživanja različitih domaćih autora iz oblasti demonologije, kao i naše tumačenje prostornog aspekta verovanja u demone i druga natprirodna bića ne-ljudskog porekla. Drugi deo rada sadrži primere drugih istraživača, koji su beležili različita verovanja u demonska bića. Dopunu tom odeljku čini etnografska građa, prikupljena tokom obavljanja terenskih istraživanja u široj okolini Knjaževca u istočnoj Srbiji, počevši od leta 2014. godine. Pretrežno su obrađeni demonski apsekti prirode, tj. demoni ne-ljudskog porekla. Stoga je prostorni apsekt verovanja u onostrano, čiji dometi do sada nisu puno proučavani, bitan kroz lociranje i opisivanje upravo onih graničnih područja (zona), koja imaju osobenosti kako ovostranog tako i onostranog.

The article represents a specific contribution to expanding knowledge in the sphere of demonological legends in Serbian ethnology and anthropology. The introductory part presents a short research history of various domestic authors in the sphere of demonology, as well as our interpretation of the spatial aspect of belief in demons and other super-natural creatures of non-human origin. The second part of the research contains examples of other researchers who noted various beliefs in demonic creatures. An addition to this section is ethnographic material collected in the course of conducting fieldwork research in the broader area of Knjazevac in Eastern Serbia, starting from the summer of 2014. We processed mostly demonic aspects of nature, i.e. demons of non-human origin. Therefore, the spatial aspect of belief in the other world, whose domains have not been studied so far, is significant through locating and describing precisely those liminal areas, which have characteristics of both this and the other world.