Upravljanje rizikom od HIV i HCV u okviru privatnog stambenog prostora među beogradskim intravenskim korisnicima droge

Abstract

Rad je zasnovan na rezultatima kvalitativnog antropološkog istraživanja koje je sprovedeno u Beogradu među intravenskim korisnicima droge (IVKD). Metodima dubinskih intervjua, reintervjuisanjem, posetom mestima na kojima se vrši intravensko korišćenje droge i posmatranjem odgovarajućih navika ispitanika prikupljeni su raznovrsni podaci vezani za socijal-epidemiološke aspekte prevalence HIV i HCV među pripadnicima date populacije, od kojih se ovde razmatraju oni koji se odnose na uticaj posebnog vida rizičnog okruženja, na načine na koje ispitanici pokušavaju da ustanove što uspešnije bezbedonosne procedure u pogledu svoje zavisničke navike spram moguće zaraze virusima o kojima je reč, i krvlju prenosivim bolestima uopšte. Rizično okruženje može da bude, u osnovi, fizičko i socijalno: fizičko rizično okruženje deo je datog teorijskog koncepta koji se odnosi na plastičnost prostora u kojem se vrši regularno intravensko korišćenje droge, dok je termin "socijalno rizično okruženje" deo istog koncepta i odnosi se na raznovrsnost ljudskih resursa upletenih u tu praksu na ovaj ili onaj način. Privatni stambeni prostori, kao vid fizičkog rizičnog okruženja, razmatraju se kao referentni okviri i, u izvesnom smislu, determinante posmatrane prakse pripadnika date populacije u pogledu postupaka koji se, u datom kontekstu, odnose na sintagmu "upravljanje rizikom", odnosno na odabir mesta za injektiranje, i razlozi za to, opšta higijena prostora, čuvanje i skladištenje pribora za injektiranje, kontrola nad osobama kojima je dopušteno da isti prostor koriste u slične svrhe. Frekventno korišćenje privatnih stambenih prostora, od strane onih koji u njima obitavaju, kao primarnih prostora za intravensko korišćenje droge predstavlja, u izvesnom smislu, specifičnost beogradske studije u odnosu na slična istraživanja koja su sprovedena kako na Zapadu, tako i u zemljama u tranziciji. Ovde nije zanemarljiv ni broj ispitanika koji, ili poseduju sopstveni stambeni prostor ili žive u zajednici sa drugim/drugom IVKD ili kohabitiraju sa ne-IVKD osobama, najčešće roditeljima ili drugim bliskim srodnicima - a upražnjavaju svoju naviku upravo u tom stambenom prostoru, uz naravno, različit evaluativni odnos sustanara prema tome. Rezultati pokazuju da postojanje pouzdane kontrole nad mestima u kojima se redovno injektira od strane IVKD, predstavlja jedan od osnovnih faktora uspešnog rukovođenja bezbedonosnim procedurama, odnosno smanjenja rizika na krvlju prenosive bolesti.

Some of the results acquired by qualitative research conducted among Belgrade injecting drug users are presented: primary aim of the research was to establish relation between HIV/HCV prevalence and socio-cultural aspects of HIV/HCV vulnerability in population issued. Understanding the way of how HIV/HCV-related risk is managed among these people in their day-to-day injecting routines is crucial tool in operating social epidemiological prevention programs. Vital part of this understanding concerns the physical risk environments, i.e., places where injection occurs. The distinctive feature of Belgrade study among the similar ones is that this happens frequently at various private places, which is depicted and discussed.