Korišćenje javnog prostora od strane intravenskih korisnika droge u Beogradu - mesta, upravljanje rizikom i navike

Abstract

Rad nastavlja sa predstavljanjem i razmatranjem rezultata kvalitativnog antropološkog istraživanja koje je sprovedeno u Beogradu među intravenskim korisnicima droge (IVKD) tokom 2005 godine. Njegov neposredan predmet predstavlja ubrizgavanje droge koje se dešava po javnim mestima u našem glavnom gradu, a cilj mu je da pokaže na koji način dolazi do onoga što se u teorijskoj literaturi naziva "proizvodnjom rizika" po takvim mestima, kao i kako se beogradski intravenski korisnici droge nose sa tim rizikom, odnosno - kako upravljaju njime, kako se to kaže u usvojenoj stručno-naučnoj terminologiji. Posebna pažnja posvećena je još jednoj posebnosti beogradskog miljea intravenskog korišćenja droge, tzv. štekovima. To su mesta koja služe kao manje-više stalan prostor za ubrizgavanje osobama koje nisu u stanju da svoju rutinu ubrizgavanja vežu za privatni stambeni prostor. U fizičkom smislu, najčešće je reč o podrumima ili nedovršenim građevinama, eventualno napuštenim objektima. Njihove karakteristike kao tzv. fizičkog rizičnog okruženja su relativna konstatnnost upotrebe i praktično odsustvo svakog higijenskog obzira pri upotrebi tog prostora. Naravno, štekove ne koriste samo oni intravenski korisnici droge koji nemaju drugde da ubrizgavaju. Njima se služe i oni koji poseduju svoj stambeni prostor, recimo, ali moraju "da se srede" u određenim situacijama kada su daleko od njega. Razmatrana su i druga mesta koja spadaju u kategoriju javnog prostora, poput ulaza u zgrade, prolaza između njih, zelenih površina, toaleta po restoranima i slično. Za razliku od razmatranja rukovođenja rizikom u privatnom stambenom prostoru, rezultati istraživanja koji se odnose na javni prostor pokazuju odsustvo one pouzdane kontrole nad mestima u kojima se redovno injektira od strane intravenskih korisnika droge - i kada je u pitanju samo fizičko okruženje, ali i u njegovom socijalnom domenu, što znači, naravno, da je u takvim slučajevima dramatično povećan rizik od krvlju prenosivih bolesti, čak toliko da socio-epidemiološki kontekst biva jasnije protegnut van miljea intravenskih korisnika droge, nego što je to slučaj, na primer, sa ubrizgavanjem "kod kuće".

Results from the case-study in Belgrade injecting drug users are presented here featuring the discussion on injecting occurring within the versatility of places belong to the public space. The attention is paid mostly to the certain type of physical risk environment which is specific to Belgrade injecting scene, called "shtek", but risk production and risk management are reviewed also taking into consideration other types of physical environments.