Estetički pojmovi, objektvnost i vrednovanje : uloga ukusa u Siblijevoj estetici

Abstract

Ova teza je posvećena različitim metafizičkim, epistemološkim i semantičkim pitanjima koja se javljaju u okviru savremene analitičke estetike, a koja je u svom nevelikom opusu pokrenuo Frenk Sibli. Njeno prvo poglavlje tiče se Siblijevog shvatanja odnosa estetičkih i vanestetičkih pojmova/sudova/svojstava. Estetičke pojmove Sibli definiše kao pojmove za čiju nam je ispravnu primenu potreban ukus. Pojam ukusa igra apsolutno centralno mesto u Siblijevom shvatanju estetičkog. Pozivanjem na ovaj pojam određuju se ne samo estetički pojmovi odnosno termini, već i estetički sudovi i estetička svojstva odnosno kvaliteti. Estetički sudovi su, tako, sudovi koje donosimo uz pomoć ukusa, a estetički kvaliteti, svojstva koja „opažamo“ ukusom. Kako estetička svojstva počivaju na vanestetičkim svojstvima bez mogućnosti da se na njih svedu, za primenu estetičkih pojmova ne postoje jasno definisani, logički dovoljni vanestetički uslovi primene. To je direktna posledica činjenice da je odnos estetičkih i vanestetičkih svojstava anomičkog karaktera. Estetička svojstva su zapravo emergentni geštalt kvaliteti koji superveniraju nad vanestetičkim svojstvima. Da bi osvetlio specifičnost estetičkih pojmova (a samim tim i prirodu odnosa između estetičkih i vanestetičkih svojstava), Sibli estetičke pojmove/termine poredi sa pojmovima za lične osobine i sa takozvanim „oborivim“ (defeasible) pojmovima, čija upotreba takođe nije u pravom smislu regulisana pravilima i zastupa tezu da se estetički pojmovi još radikalnije opiru pravilima i od pojmova prve i od pojmova druge vrste. Pa ipak, bilo bi pogrešno tvrditi da, po Siblijevom mišljenju, ne postoje nikakvi logički uslovi za primenu estetičkih termina: za njihovu upotrebu, ističe Sibli, postoje negativni odnosno nužni uslovi...