Potrebe, iskustva i barijere u traženju stručne psihološke podrške na reprezentativnom uzorku stanovnika Srbije

Abstract

Prethodna istraživanja o mentalnom zdravlju u Srbiji sprovedena na reprezentativnim uzorcima su malobrojna. Kako je dobijanje pravovremenih i pouzdanih informacija o tome kakve su potrebe stanovništva Srbije neophodno za planiranje adekvatne psihosocijalne podrške, cilj ovog istraživanja je procena potreba za psihološkom pomoći, iskustava u obraćanju za pomoć i glavnih barijera u dobijanju stručne psihološke podrške. Ukupni uzorak činio je 1000 ispitanika, uzrasta od 18 do 65 godina (M=42,27; SD=13,44) reprezentativnih za stanovništvo Srbije prema polu, starosti, tipu naselja (gradsko/seosko) i geografskim regijama (Vojvodina, Šumadija i Zapadna Srbija, Južna i Istočna Srbija). Ispitanici su popunili set upitnika posebno konstruisanih za svrhe ovog istraživanja, a koji se odnose na procenu potreba za psihološkom pomoći i prethodna iskustva u obraćanju za pomoć. Pored toga, ispitanici su popunili i upitnik o barijerama za potencijalno traženje stručne pomoći (α=.78). Rezultati pokazuju da je jedna četvrtina građana Srbije imala potrebu za psihološkom podrškom, od čega 6% građana Srbije izveštava da im je usled psiholoških tegoba psihološka pomoć bila često ili sve vreme potrebna. O učestalijoj potrebi za psihološkom pomoći češće izveštavaju žene (t=6.18, p<.001) i stanovnici gradskih sredina (t=3.72, p<.001). Blizu jedne trećine građana (29.6%) izjavljuje da su u nekom trenutku života potražili profesionalnu psihološku pomoć, pri čemu žene (37.0%) sa većom učestalošću izjavljuju da su se tokom života obratile stručnjaku za mentalno zdravlje od muškaraca (χ=26.78, p<.001). U proseku, građani veruju da se oko 19.2% populacije Srbije nekada u životu obratilo stručnjaku za mentalno zdravlje, što predstavlja nešto nižu procenu od realnog stanja registrovanog u ovom istraživanju (29.6%). Ispitanici su kao najčešće probleme zbog kojih misle da je drugima potrebna pomoć stručnog lica izdvojili finansijske probleme, depresiju, anksioznost, smrt bliske osobe i usamljenost. Za kraj, najveću barijeru za potencijalno traženje stručne pomoći predstavljalo je uverenje da ova vrsta usluge mnogo košta. Rezultati ovog istraživanja pružaju važan uvid u potrebe, iskustava i barijere pri traženju psihološke podrške stanovnika Srbije, što predstavlja prvi korak u kreiranju sveobuhvatnih programa podrške. Praktične implikacije studije su takođe diskutovane.