Ka dedukciji

Abstract

Psiholozi su počeli da se eksperimentalno bave deduktivnim zaključivanjem početkom 20. veka. Ipak, zbog načina na koji su eksperimenti bili osmišljeni, nije bilo značajnih pomaka u toj oblasti sve do relativno skoro. Smatramo da postoje dva glavna razloga zbog kojih dedukcija često nije bila ispitivana na adekvatan način. Prvi je taj što su psiholozi u velikoj meri ignorisali razvoj matematičke logike i bazirali svoja istraživanja na silogizmima. Drugi razlog je uticaj gledišta, koje i dalje preovladava u semantici i logici uopšte, da su kategorički pojmovi, kao što je pojam istine, važniji od hipotetičkih pojmova, kao što je pojam dedukcije. Uticaj te dogme na psihološka istraživanja je bio dvostruk. U studijama koje su se bavile shvatanjem logičkih veznika kod odraslih i kod dece, mnogo više značaja je pridavano semantičkim aspektima veznika - istinosnim funkcijama, dok su dedukcije stavljane u drugi plan. Sa druge strane, dogma je uticala čak i na istraživanja koja su pomoću formalnih sistema ispitivala deduktivno zaključivanje na taj način što je uslovljavala izbor sistema. Istraživači su uglavnom preferirali aksiomatske formalne sisteme naspram sistema prirodne dedukcije, iako su se za izučavanje dedukcije potonji pokazali kao daleko adekvatniji.

Psychologists have experimentally studied deductive reasoning since the beginning of the 20 th century. However, as we will argue, there has not been much improvement in the field until relatively recently, due to how the experiments were designed. We deem the design of the majority of conducted experiments inadequate for two reasons. The first one is that psychologists have, for the most part, ignored the development of mathematical logic and based their research on syllogistic inferences. The second reason is the influence of the view, which is dogmatically still prevalent in semantics and logic in general, that the categorical notions, such as the notion of truth, are more important than the hypothetical notions, such as the notion of deduction. The influence of this dogma has been twofold. In studies concerning logical connectives in adults and children, much more emphasis has been put on the semanti-cal aspects of the connectives-the truth functions, than on the deductive inferences. And secondly, even in the studies that investigated deductive inferences by using formal systems, the dogma still influenced the choice of the formal system. Researchers , in general, preferred the axiomatic formal systems over the systems of natural deduction, even though the systems of the second kind are much more suitable for studying deduction.