Psihoterapijski efekti neverbalne komunikacije u radu sa pacijentima sa Turetovim sindromom

Abstract

Savremena literatura koja se odnosi na tretman pacijenata sa Turetovim sindromom kao najdelotvomiji psihoterapijski metod preporučuje bihevioralnu psihoterapiju. U tekstu koji sledi ću pokušati da pokažem da psihoanalitička psihoterapija, uz izvesne modifikacije može da dovede do postepenog poboljšanja i redukcije tikova. Modifikacija analitičke tehnike je u izvesnim slučajevima neophodna usled umanjenih sposobnosti simboličke reprezentacije pacijenata sa Turetovim sindromom. Nemogućnost semiotizacije unutrašnjih stanja dovodi do pražnjenju tenzije kroz telo, što rezultuje brzim, iznenadnim, rekurentnim, ne ritmičkim pokretima i foničnim tikovima. Klajnijanska škola bi govorila o evakuaciji nemislivih beta elementa posredstvom telesnih kanala. Ova rudimentarno mentalizovana unutrašnja stanja nemaju status označitelja. Stoga, ona ne podležu mehanizmu potiskivanja, već jedino primitivnim mehanizmima odbrane, spilitingu i projektivnoj identifikaciji. Zbog umanjenih sposobnosti simbolizacije, umanjena je i sposobnost pacijenata da procesuiraju sadržaj i značenje interpretacije. Moje iskustvo u terapeutskom radu sa pacijentima sa Turetovim sindromom je pokazalo da ma koliko pažljivo sročeno bilo analitično tumačenje psihoterapeuta, ono često ostaje bez efekta. U nekim slučajevima je primećeno da su pacijenti u početnoj fazi tretmana bolje reagovali na adekvatno prilagodjene oblike neverbalne komunikacije kao što su intonacija, ritam govora i tiho, neintruzivno prisustvo terapeuta. Ovaj vid komunikacije ima potencijalno strukturišući, transformišući efekat u smislu uključivanja subjekta u simbolički poredak. Kako kapacitet pacijenta za simbolizaciju raste, tako interpretacija postaje delotvorno sredstvo psihoterapijskog tretmana.

Contemporary literature on treatment of Tourette syndrome recommends behavioral psychotherapy as first line offer to patients in most cases. In this paper I will try to show that psychoanalytic psychotherapy, if modified, may be efficient as well. Modification of psychoanalytic technique is needed in some cases because patients with Tourette syndrome have impaired capacities for symbolic representation. These patients’ inability to semiotize their internal states leads to a release of tension through the body, which results in quick, unexpected, recurrent, non-rhythmic, movements and phonic tics. Kleinian school would describe it as the evacuation of unthinkable beta elements through bodily channels. These rudimentary mentalized internal states do not have status of the signifiers. Therefore, they are not subject to repression, but only to primitive defense mechanisms, splitting and projective identification. My experience in therapeutic work with patients with Tourette syndrome has shown that psychothera­pist’s analytic interpretation, no matter how carefully phrased, is often ineffective. Patients’ impaired capacity for symbolization results in their being less capable of accepting and processing the content and the meaning of verbal interpretation. In some cases, it has been observed that the patients in the initial phase of treatment were more responsive to adequately adjusted forms of non-verbal communication such as the tone of voice, the rhythm of speech and the non-intrusive, silent presence of the therapist. This mode of communication has a potential structuring, transforming effect in terms of integrating the subject into a symbolic system. As the patent’s capacity for symbolic exchange grows, verbal interpretation becomes an effective instrument of treatment.