Uzori i idoli adolescenata

Abstract

Uzori i idoli utiču na socijalizaciju, ali i na afektivni i kognitivni razvoj mladih. Značajni su pri osmostaljivanju od roditelja, izgradnji identiteta i izboru profesije. U istraživanju je učestvovalo 1404 učenika osnovnih i srednjih škola iz Beograda i 4 manja grada. Navodili su po jednu osobu iz privatnog i javnog života za koju bi mogli da kažu da bi voleli da budu kao ona. Polovina adolescenata navodi uzore, a 40% ispitanika se divi osobama iz javnog života (idoli). Uzori su najčešće roditelji, što je u skladu sa nalazima dobijenim u istraživanju iz 2008. godine. Idoli su najčešće iz sveta zabave (muzičari, glumci) i sporta. U odnosu na istraživanje iz 2008. godine poulranost idola iz sveta zabave je u neznatom padu, dok popularnost sportista raste. Mladi se retko ugledaju na političare, naučnike i umetnike, što je nalaz i prethodnog istraživanja. Odgovori o idolima su se raspršili na veliki broj ličnosti (čak 847), više nego u prethodnom istraživanju. Najpopularnijeg Novaka Đokovića navodi 5% učenika iz uzorka tj. 12% onih koji imaju idole. Pojavljuje se i nova kategorija idola u odnosu na istraživanje iz 2008. - inventivni preduzentnici (poput Bil Gejtsa i Stiva Džobsa). Obrazovanje oca, uzrast, pol i tip škole su značajno povezani sa izborom kategorije idola. Deca obrazovanijih očeva češće biraju naučnike, umetnike i junake iz stripova, kod političara nema razlike, dok oni čiji su očevi nižeg obrazovanja češće biraju pevače, glumce i sportiste (F(539, 4) = 2.689, p = 0.03). Mlađi učenici češće navode ličnosti iz sveta šou biznisa i sportiste, dok se stariji češće ugledaju na političare, naučnike i umetnike (F(539, 4) = 2.527, p = 0.04). U odnosu na slučajnu raspodelu gimnazijalci se češće ugledaju na političare i ličnosti elitne kulture, učenici trogodišnjih srednjih škola na političare, učenici četvorogodišnjih škola na sportiste, a osnovci na ličnosti sa estrade i sportiste (χ2 (8) = 26.237, φc = 0.13, p = 0.001). Pol je, kao i u prethodnom istraživanju, najizrazitije povezan sa izborom idola. Devojke češće biraju pevače i glumce, a mladići sportise (χ2 (4) = 94.713, φc = 0.41, p = 0.00) Za razliku od prethodnog istraživanja obrazovanje majke, školski uspeh i sredina u kojoj učenici žive nisu značajno povezani sa izborom idola. Poređenje rezultata sa ranijim istraživanjima ukazuje da se nastavlja trend visoke poularnosti ličnosti iz sveta šou biznisa i sporta, što svedoči o izraženom uticaju medija na vrednosni sitem mladih.