Beauty (con)test: aesthetic qualities of knapped stone raw materials

Abstract

Archaeologists usually describe discovered final products as “beautiful”, but that attribute is rarely used to characterize raw materials for knapping. The paper examines the possibilities and limitations of the aesthetic approach based on psychological research to the study of raw materials. The question is whether the raw materials described according to economic criteria as useful (high-quality and valuable) may be identified as “beautiful” and others as “less beautiful” or “ugly”. Comparison of two raw materials used in the Mesolithic and Neolithic of the Iron Gates: quartzite, which is traditionally considered ugly and aesthetically remarkable Balkan flint, justified to some extent the rooted stance. However, practical work with students of archaeology pointed out that the process of learning actually creates narratives. In their first meeting with chipped stone, students see quartzite as “nice, beautiful” for it “shines”, “is bright” and “smooth” (pebble cortex). On the other hand, the final year students, who have passed courses in prehistoric archaeology and technology of knapped stone artefacts, find the quartzite “ugly” because it is complicated and difficult to analyse. Although we cannot bring certain conclusions about the aesthetic value systems in the past, we may consider grounds for their construction.

U arheologiji je raširena praksa da se pojedinačni predmeti kao finalni proizvodi opisuju kao „lepi”, međutim, taj atribut se retko sreće pri karakterizaciji sirovina za izradu okresanih alatki. Rad ispituje mogućnosti i ograničenja za estetski pristup pri proučavanju sirovina. Na osnovu psiholoških istraživanja o estetskom doživljaju razmotreno je da li se sirovine prema ekonomskim kriterijumima opisane kao korisne (kvalitetne i dragocene) mogu odrediti i kao „lepe”, a ostale kao „manje lepe”, ili „ružne”. Poređenje dve sirovine upotrebljavanih u mezolitskim i neolitskim industrijama Đerdapa: kvarcita, koji se tradicionalno smatra ružnim, i estetski izuzetnog balkanskog kremena, pokazalo je u određenoj meri opravdanost ukorenjenog stava. Dalje razmatranje je ukazalo da je za stvaranje narativa zaduženo učenje, na šta je ukazao praktični rad sa studentima arheologije. Pri prvom susretu sa okresanim kamenom, studenti kvarcit posmatraju kao „lep” jer „svetluca”, „sija”, i „gladak je” (korteks oblutka). Sa druge strane, studenti završnih godina, koji su prošli kurseve iz arheologije paleolita i mezolita, i tehnologije okresanih kamenih artefakata, smatraju da je kvarcit „ružan” jer je „komplikovan i težak za analizu”. Iako se ne mogu doneti sigurni zaključci o estetskim vrednosnim sistemima u prošlosti, mogu se razmotriti osnove za njihovo građenje u odgovarajućim prostornim i hronološkim okvirima