Psihobiološki model ličnosti - kritička analiza

Abstract

Psihobiološki model temperamenta i karaktera Roberta Klonindžera, posle skoro četvrt veka postojanja, pretrpeo je različite kritike i izvesne modifikacije, ali i dalje opstaje kao uticajan model, posebno kada je reč o koncipiranju modela za objašnjenje i procenu poremećaja ličnosti. Otome svedoče i aktuelni pokušaji da se poslednja verzija DSM klasifikacije poremećaja ličnosti zasnuje na ovom modelu. Ovaj rad predstavlja pokušaj kritičke analize zasnovanosti osnovnih teorijskih postulata na osnovu dosadašnjih empirijskih rezultata istraživanja u svetu i našoj sredini. Rad je koncipiran tako da diskutuje rezultate analize strukture modela i psihometrijske karakteristike njegove upitničke operacionalizacije TCI-Rna nivou osnovne podele modela na temperament i karakter, osnovnih dimenzija ličnosti i skala na upitniku koje se na njima zasnivaju, zatim posebnih aspekata ličnosti, odnosno supskala i, konačno, samih ajtema koji reprezentuju njihove bihejvioralne korelate.

The Psychobiological model of temperament and character proposed by Robert Cloninger has been changed during last two decades according empirical findings and theoretical refinements. The model has had a great influence on the DSM classification of personality disorders. Despite that fact, there are still some unclear conceptual solutions and contradictory empirical data. This paper presents critical analyses of the basic theoretical assumptions and operationalization of the model. The authors discuss the results of structure analyses of the model and the psychometric evaluation of TCI-Rinventory at levels of the two-part system of temperament and character; the seven basic dimension of personality; the inventory sub-scales; and the analysis of individual items.