Priroda apstrahovanja i uopštavanja u nastavi mlađih razreda osnovne škole

Abstract

U radu je ispitivana priroda apstrahovanja u nastavi IV razreda osnovne škole (114 učenika iz gradske i 94 učenika iz seoske sredine). Za potrebe ispitivanja apstrahovanja i uopštavanja primenjeni su testovi iz oblasti matematičkih i bioloških znanja. Zadaci nisu bili usmereni na proveru i ocenu znanja učenika. Bazirani su na gradivu, predviđenom programom, ali su se formom i delimično sadržajem razlikovali od pitanja i zadataka iz svakodnevne nastave. Rešavajući zadatke i odgovarajući na pitanja, učenik je imao mogućnost da obavi različite tipove apstrakcije i generalizacije. Analiza postignuća na testovima pokazala je da velika većina učenika nije apstrahovala i uopštavala suštinska unutrašnja svojstva, veze i odnose, već spoljašnje, perceptivne karakteristike predmeta i pojava, što je svojstveno empirističkom tipu apstrakcije i generalizacije. Takođe, utvrđeno je da su učenici iz gradske sredine postigli bolji uspeh od učenika iz seoske sredine i da postoji povezanost uspeha u apstrahovanju i uopštavanju na testovima sa pokazateljima školskog uspeha i intelektualnim sposobnostima učenika.

This work is a research into the nature of abstracting and generalising in teaching the fourth grade of elementary school (114 pupils from urban and 94 from rural communities). In order to carry it out we used tests in the fields of mathematics and biology. The tasks were not meant to test pupils' knowledge. They were based on the curriculum given programme, however, they differed from the questions and problems in everyday teaching by their form and partly by their contents. Solving problems and answering questions the pupil was in a position to do various types of abstracting and generalising. The achievement analysis showed that the majority of pupils failed to abstract and generalise the essential properties, connections and relations. Instead, they did it with perceptive. outer characteristics of objects and phenomena, which is attached to the empiristic type of abstraction and generalisation. Also, it was established that the urban area pupils did better than those from the rural areas and that there was a correlation of the success in abstraction and generalisation tests with the indicators of school achievement and the intellectual abilities of pupils.